၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေး လေ့လာစောင့်ကြည့်မှု ကနဦးအစီရင်ခံစာ

ကနဦးအစီရင်ခံစာအပြည့်အစုံဒေါင်းလုဒ်ရယူရန်

၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲများ၏ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးကာလ စောင့်ကြည့်လေ့လာရန်အတွက် ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ (People’s Alliance for Credible Elections-PACE) က ကာလရှည်စောင့်ကြည့်လေ့လာသူ ၃၁၉ ဦးကို မြို့နယ် ၃၁၉ မြို့နယ်[1]သို့ စေလွှတ်ကာ စက်တင်ဘာလ ၂၈ ရက်မှ စတင်၍ စောင့်ကြည့်လေ့လာမှုပြုလုပ်စေခဲ့ပါသည်။ ယင်းကာလရှည် စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများက မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးကာလ စောင့်ကြည့်လေ့လာမှုများကို နိုဝင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့အထိ ဆက်လက်ပြုလုပ် သွားမည်ဖြစ်ပါသည်။ စောင့်ကြည့်လေ့လာမှုများကို “ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ နိုင်ငံရေးအရဘက်မလိုက်သည့် ပြည်တွင်းရွေးကောက်ပွဲ စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများကျင့်ဝတ် ကြေညာစာတမ်း (Declaration of Global Principles for Nonpartisan Observation and Monitoring by Citizen Organizations (DoGP)” နှင့် ဒေသတွင်း ကြေညာစာတမ်းဖြစ်သည့် “လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတသည့် ရွေးကောက်ပွဲများဆိုင်ရာ ဘန်ကောက်ကြေညာချက် (Bangkok Declaration of Free and Fair Elections” ကြေညာချက်ပါ ကျင့်ဝတ်များ၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့်အညီ ပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ PACE အဖွဲ့အနေဖြင့် ပထမအကြိမ် မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းကြေညာပြသခြင်း (ဇူလိုင်လ ၂၇ ရက် - ဩဂုတ်လ ၁၄ ရက်) က စတင်ပြီး မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးကာလ ရက်ပေါင်း ၆၀ ကာလတစ်ခုလုံးကို စောင့်ကြည့် လေ့လာမှုပြုလုပ်ရန် ပြင်ဆင်ခဲ့ပါသည်။ သို့သော်လည်း ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့် အသိအမှတ်ပြုလွှာအချိန်မီ မရရှိခဲ့သည့် အတွက် ကာလရှည်စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများ (Long-term Observers)ကို စက်တင်ဘာလ ၁၄ ရက်မှသာ စတင် သင်တန်းပို့ချနိုင် ခဲ့ပြီး ၂၈ ရက်နေ့မှသာ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးစောင့်ကြည့်လေ့လာမှုကို စတင်ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့ပါသည်[2]။ ဤအစီရင်ခံစာမှာ စက်တင်ဘာလ ၂၈ ရက်မှ အောက်တိုဘာလ ၁၁ ရက်ထိ သီတင်းနှစ်ပတ်ကြာ စောင့်ကြည့်လေ့လာမှု တွေ့ရှိချက်များဖြစ်ပြီး ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲ ၃၀၇ ခုနှင့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်း/ကိုယ်စားလှယ်လောင်း၏ တာဝန်ခံ ၁၁၀၈ ဦး တို့ကိုတွေ့ဆုံမေးမြန်းခဲ့ပါသည်။ မြို့နယ် ၃၀၇ မြို့နယ်ရှိ စုဝေးဟောပြောမှုပေါင်း ၇၁၉ ခုကိုစောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါသည် (စောင့်ကြည့်လေ့လာမှုကို မြို့နယ် ၃၁၉ ခုတွင် ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သော်လည်း တယ်လီဖုန်းနှင့် အင်တာနက် ဆက်သွယ်ရေးအခက်အခဲများကြောင့် ခေါင်လန်ဖူး၊ ပုဏ္ဏားကျွန်း၊ ရသေ့တောင်၊ ကျောက်တော်၊ မြေပုံနှင့် မြောက်ဦးမြို့နယ်မှ စောင့်ကြည့်လေ့လာမှုများကို ယခုအစီအရင်ခံစာတွင် ထည့်သွင်းနိုင်ခဲ့ခြင်းမရှိပါ)။ ထို့ပြင် ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါဆိုင်ရာ တားမြစ်ချက်များကြောင့် စုဝေးဟောပြောမှုအရေအတွက်မှာ နည်းပါးသည့်အပြင် စောင့်ကြည့်လေ့လာ သူများအနေဖြင့်လည်း ၎င်းတို့နယ်မြေအတွင်းရှိ စုဝေးဟောပြောမှု အချို့ကိုသာစောင့်ကြည့်လေ့လာနိုင်ခဲ့ပါသည်။ သို့ဖြစ်ပါ၍ ယခု အစီရင်ခံစာပါတွေ့ရှိချက်များသည် PACE အဖွဲ့စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများက တွေ့ဆုံမေးမြန်းခဲ့သည့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲမှ အဖွဲ့ဝင်များ၊ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ/ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ၏ တာဝန်ခံများနှင့် စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့် စုဝေးဟောပြောမှုများကို အခြေခံထားသည့်တွေ့ရှိချက်များသာဖြစ်ပြီး တစ်နိုင်ငံလုံးကို ကိုယ်စားပြုခြင်းမရှိပါ။ သို့သော်လည်း ယခုတွေ့ရှိချက်များကိုအခြေခံ၍ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးကာလနှင့် ရွေးကောက်ပွဲအကြိုကာလ၏ အနေအထားအချို့ကို ခန့်မှန်းသုံးသပ်ရန်အတွက် အသုံးဝင်မည်ဟု ယုံကြည်ပါသည်။