တရားဝင်မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးကာလသည် ၂၀၁၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ (၈) ရက်နေ့တွင်စတင်ခဲ့ပြီး နိုဝင်ဘာလ (၆) ရက်နေ့တွင် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများနှင့် နိုင်ငံရေးပါတီများသည် မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးလမ်းညွှန်ချက်များအရ တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ အမတ်နေရာများအတွက် မဲဆွယ်စည်းရုံးခဲ့ကြသည်။ နိုင်ငံရေးပါတီများနှင့်တိုင်ပင်ခဲ့အပြီး ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဇွန်လ၌ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်သည် မဲဆွယ် စည်းရုံးရေးကာလကို ရက် (၃၀) မှ ရက် (၆၀) အထိ တိုးမြှင့်ပေးခဲ့သည်။

ရွေးကောက်ပွဲအကြိုပတ်ဝန်းကျင်အခြေအနေသည် ရွေးကောက်ပွဲလုပ်ငန်းစဉ်၏ အရည်အသွေးနှင့်ယုံကြည်စိတ်ချရမှုကို အကဲဖြတ်ရန် အရေးအကြီးဆုံးအခြေခံအကြောင်းအရာများအနက် တစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ PACE သည် မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးပတ်ဝန်းကျင်အခြေအနေကို စောင့်ကြည့်လေ့လာရန်ကာလရှည်စောင့်ကြည့်လေ့လာသူ စုစုပေါင်း ၁၂၉ ဦးကို မြို့နယ်ပေါင်း ၁၂၉ မြို့နယ်သို့ စေလွှတ်တာဝန်ပေးခဲ့သည်။ ထိုမြို့နယ် ၁၂၉ ခုအနက် ၁၀၉ မြို့နယ်ကို ပြည်နယ်နှင့် တိုင်းဒေသကြီးရှိ မဲရုံများ၏အရေအတွက် အချိုးအစားအလိုက်သတ်မှတ် ရွေးချယ်ခဲ့ပါသည်။ ကျန်မြို့နယ် (၂၀) ကိုမူ ထင်ပေါ်ကျော်ကြားသည့် နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်များဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်သည့်နေရာများ၊ ယခင် ရွေးကောက်ပွဲများတွင်အငြင်းပွားမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည့်နေရာများ၊ ရွေ့ပြောင်းသွားလာသူ အများအပြားနေထိုင်သည့် နေရာများနှင့် ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည့်နေရာများအပေါ် မူတည်ပြီး ရွေးချယ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးပတ်ဝန်းကျင်အခြေအနေကို လေ့လာရန် PACE ၏ စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများသည် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ၊ ဒေသခံရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲ တာဝန်ရှိသူများနှင့် မဲဆန္ဒရှင်များကို အပတ်စဉ်တိုင်း တွေ့ဆုံမေးမြန်းခဲ့သည်။ စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများသည် ဒေသဆိုင်ရာ လူထုစည်းဝေးပွဲများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့ကာ ၎င်းတို့တာဝန်ကျရာ မြို့နယ်များရှိထူးခြားသည့် အဖြစ်အပျက်များကို သတင်းပေးပို့အစီရင်ခံခဲ့သည်။ PACE မှမဲရုံအချိုးအစားအလိုက်စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့် မြို့နယ်(၁၀၉) မြို့နယ်နှင့် အရေးကြီးသောမြို့နယ် (၂၀) စာရင်းကိုနောက်ဆက်တွဲ ၁ တွင်ဖော်ပြထားပါသည်။

PACE ၏ စောင့်ကြည့်လေ့လာမှုများအရ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေး ပတ်ဝန်းကျင်အခြေအနေသည် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းအချိုနှင့် ပါတီထောက်ခံသူများ အတိုက်အခိုက်ခံရခြင်း၊ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးဥပဒေနှင့် ကျင့်ဝတ်များချိုးဖောက်ခြင်းနှင့် မဲဆွယ်စည်းရုံးရေး လှုပ်ရှားမှု၌ နှောင့်ယှက်ခြင်းမျိုးကဲ့သို့ သီးခြားဖြစ်စဉ်အနည်းငယ်ရှိခဲ့သော်လည်း တည်ငြိမ်အေးချမ်းခဲ့သည်။ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သော အလုပ်သမားများနှင့် ဝင်ငွေနည်းပါးသည့်အလုပ်သမားများသည် အခြားသောမဲဆန္ဒရှင်များထက် စိတ်ဝင်စားမှုနည်းပါးကြောင်း ပြသခဲ့သော်လည်း မဲဆန္ဒရှင်အများစုကမူ မဲဆွယ်စည်းရုံးမှုနှင့် ဆန္ဒမဲပေးမှုများ၌ စိတ်ဝင်စားမှုရှိခဲ့ကြကြောင်း PACE ၏ မဲဆန္ဒရှင်များနှင့် လူတွေ့မေးမြန်းမှုများ၌ တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် ပြည်သူများသည် မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးလှုပ်ရှားဆောင်ရွက်မှုများတွင် ပါဝင်ပတ်သက်ရန် လွတ်လပ်မှုရှိခဲ့ပြီး ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများကိုလည်း မိမိနှစ်သက်ရာ ရွေးချယ်ဆန္ဒမဲပေးမည်ကြောင်း လူတွေ့မေးမြန်းထားသည့် မဲဆန္ဒရှင်များက ပြောခဲ့သည်။ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများကို လူတွေ့မေးမြန်းမှုများ၌ ၎င်းတို့သည် မဲဆွယ်စည်းရုံးမှုများကို လွတ်လပ်စွာစီစဉ်ဆောင်ရွက်နိုင်ခဲ့ကြပြီး ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲတာဝန်ရှိသူများသည် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများအပေါ် ယေဘုယျအားဖြင့် တန်း တူညီမျှစွာ ဆက်ဆံခဲ့ကြကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများသည် စီတန်းလှည့်လည်ခြင်း၊ လူထုဟောပြောပွဲများနှင့် လက်ကမ်းစာစောင်များ ပေးဝေခြင်းများကဲ့သို့သော အစဉ်အလာမဲဆွယ်စည်းရုံးရေးနည်းလမ်းများပေါ်တွင်သာ အားထားခဲ့ကြပြီး၊ အခြားကိုယ်စားလှယ်လောင်း အနည်းငယ်တို့ကသာ အီးမေးလ်နှင့် ဖုန်းဖြင့်စာတိုပေးပို့ခြင်းများကဲ့သို့သော မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးနည်းလမ်းများကို အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ပါတီများနှင့် ကိုယ်စားလှယ်များတို့၏ မဲဆွယ်စည်းရုံးမှုများအတွင်း အခြားကိုယ်စားလှယ်လောင်းများအပေါ် သို့မဟုတ် ဘာသာရေး၊ လူမျိုးရေး သို့မဟုတ် ကျား-မ ဖြစ်တည်မှုများနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ထိခိုက်စေသည့်ဝေဖန်ပြောကြားမှုများ သုံးစွဲခဲ့ကြောင်း သတင်း အနည်းငယ်ထွက်ပေါ်ခဲ့သည်မှအပ လူထုဟောပြောပွဲများသည် အများအားဖြင့် တည်ငြိမ်အေးချမ်းခဲ့သည်။

စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့် နေရာများ၏ ရာခိုင်နှုန်းအတော်များများတွင် မဲဆန္ဒရှင်ပညာပေးခြင်းဆိုင်ရာပစ္စည်းများနှင့် လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်မှုများကို မတွေ့ခဲ့ရချေ။ စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့်နေရာများ၏ ၄၁% နီးပါး၌ PACE သည် မည်သည့် မဲဆန္ဒရှင်ပညာပေးပစ္စည်းမျိုးကိုမျှ မတွေ့ခဲ့ရချေ။ စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့်နေရာများ၏ ၆၄% နီးပါးတွင် PACE သည် မဲဆန္ဒရှင်ပညာပေးလုပ်ငန်းများကို မည်သူကမျှ ဆောင်ရွက်နေသည်ကို မတွေ့ရချေ။ PACE စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့်နေရာများ၏ ၃၄% ၌ ဒေသဆိုင်ရာ ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲများသည် မဲဆန္ဒရှင်ပညာပေးလုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်လျက်ရှိခဲ့သည်။ စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများသည် ထိုနေရာများ၏ အတွင်းနှင့်ပတ်ဝန်းကျင်နေရာများကိုသာ လေ့လာခဲ့သည့်အတွက် မဲဆန္ဒရှင်ပညာပေးလုပ်ငန်းများသည် အခြားနေရာများတွင်ရှိနေနိုင်ပါသေးသည်။

နိုင်ငံရေးပါတီများနှင့် အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်းများကိုတွေ့ရှိမှု

မဲဆန္ဒရှင်စာရင်း ထုတ်ပြန်ကြေညာသည့် ရက်သတ္တပတ်နှစ်ပတ်တာကာလအတွင်း PACE စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့် နေရာအများစု၌ မည်သည့် နိုင်ငံရေးပါတီများ၏ကိုယ်စားလှယ်များ သို့မဟုတ် အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်းမှ စေတနာ့ဝန်ထမ်းများကိုမတွေ့ရှိခဲ့ရချေ။ စောင့်ကြည့်လေ့လာသည့် ဌာနများ၏ ၉၀% နီးပါး၌ PACE သည် မည်သည့်နိုင်ငံရေးပါတီကိုယ်စားလှယ်များကို မတွေ့ခဲ့ချေ။ စောင့်ကြည့်လေ့လာသည့် ဌာနများ၏ ၈၂% နီးပါး၌ PACE သည် မည်သည့် အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်းမှ စေတနာ့ဝန်ထမ်းများကိုမျှ မတွေ့ရှိခဲ့ရချေ။

မဲဆန္ဒရှင်များ လာရောက်ကြည့်ရှုမှုနှင့် ပြင်ဆင်မှု

PACE စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့် နေရာများ၌ မဲဆန္ဒရှင်များလာရောက်ကြည့်ရှုမှု အတော်အတန်နည်းပါးခဲ့သည်ကို တွေ့ရသည်။ သို့ရာတွင် လာရောက်ကြည့်ရှုသူများတွင် အမျိုးသားနှင့်အမျိုးသမီးဦးရေ ညီမျှသည်ကိုတွေ့ရသည်။ စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သောနေရာများ၏ ၂၈% တွင် မဲစာရင်းနှင့်ပတ်သက်၍ မည်သည့်လျှောက်လွှာမျှ တင်သွင်းထားခြင်းမရှိကြောင်း တွေ့ရသည်။ မည်သည့်အတွက်ကြောင့် ထိုသို့ လျှောက်လွှာတင်ခြင်းမရှိသည်ကိုမူ PACE က ပြောနိုင်ခြင်းမရှိပါ။ စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့်နေရာများ၏ ၂၆% တွင် မဲဆန္ဒရှင် များစွာက မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းကို  ပြင်ဆင် ပြောင်းလဲပေးရန် လျှောက်လွှာများတင်ခဲ့ကြသည်။

စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သောနေရာများရှိ ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲတာဝန်ရှိသူများထံမှ ရရှိသော ကနဦးသတင်းအချက်အလက်များအရ အများစုမှာ မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းတွင် အမည်စာရင်းထည့်သွင်းရန်အတွက် ပုံစံ (၃-က) နှင့် ပုံစံ (၃) ဖြင့်လျှောက်ထားကြသည်ကို တွေ့ရသည်။ မဲဆန္ဒရှင် စာရင်းပါအချက်အလက်များကို ပြင်ဆင်ပေးရန်အတွက် လျှောက်ထားမှုများသည်လည်း အလားတူများပြားခဲ့သည်။ သို့သော် ကန့်ကွက်ရန်နှင့် ပယ်ဖျက်ပေးရန်အတွက် လျှောက်ထားမှုများမှာ အလွန်နည်းပါးသည်ကို တွေ့ခဲ့ရသည်။

ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့်နေရာများ၏ ၁၀% ခန့်တွင် (၁ဦးမှ ၁၀ ဦး)  အလွန်နည်းပါးလှ သောသူများသည် မည်သို့ လျှောက်လွှာဖြည့်ရမည်ကိုမသိခဲ့ကြသဖြင့် လှည့်ပြန်သွားကြသည်ကို တွေ့ခဲ့ရသည်။ ၁၃% နီးပါးသည် သက်သေခံအထောက်အထား တင်ပြနိုင်ခြင်းမရှိသဖြင့်လည်းကောင်း၊ ၁၀% သည် အိမ်လိပ်စာမတင်ပြနိုင်၍လည်းကောင်း လျှောက်ထားနိုင်ခြင်းမရှိခဲ့ကြောင်း တွေ့ခဲ့ရသည်။ ထိုကဲ့သို့သောပြဿနာများကို မြို့ပြဒေသများတွင် ကျေးလက်ဒေသများထက် ပိုမိုတွေ့ခဲ့ရသည်။

ထုတ်ပြန်သည့်နေရာ စီမံခန့်ခွဲမှုနှင့် လိုအပ်သည့်ပုံစံများပြည့်စုံမှု

ထုတ်ပြန်ရာနေရာများ၏ စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာလုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို နားလည်ရန် PACE သည် နေရာ/ဌာများ၏ အခင်းအကျင်း၊ လိုအပ်သောပစ္စည်းများတည်ရှိမှု၊ ဖွင့်လှစ်ချိန်နှင့် ထုတ်ပြန်ကြေညာသည့် တာဝန်ရှိသူများ၏လုပ်နည်းလုပ်ဟန်များကို ကော်မရှင်၏ လမ်းညွှန်ချက်များအတိုင်း ဆောင်ရွက်ခြင်းရှိမရှိ စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့ပါသည်။ သွားရောက်လေ့လာခဲ့သည့်နေရာများ၏ ၉၉% တွင် လိုအပ်သောပုံစံများရှိခဲ့ပြီး၊ မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းကို ထုတ်ပြန်ကြေညာထားကြောင်း တွေ့ခဲ့ရသည်။ ထုတ်ပြန်ကြေညာသည့် ရက်သတ္တပတ်နှစ် ပတ်စလုံးအတွင်း အချို့နေရာများရှိတာဝန်ရှိသူများသည် တရားဝင်ပုံစံများကိုအသုံးပြုခြင်းမရှိဘဲ ပြောင်းလဲမှုများကို မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည့် ဖြစ်စဉ်များရှိခဲ့ကြောင်း အစီရင်ခံစာများကို PACE က လက်ခံရရှိခဲ့သည်။

စောင့်ကြည့်လေ့လာရာနေရာအများစုတွင် ကြေညာထုတ်ပြန်မှုကို သတ်မှတ်ထားသည့်အချိန်များအတိုင်း ဖွင့်လှစ်ခဲ့သော်လည်း နေရာအချို့ (၁၇%) တွင် သတ်မှတ်ထားသည့်အချိန်များအတွင်း ဖွင့်လှစ်ခဲ့ခြင်းမရှိကြောင်း တွေ့ခဲ့ရသည်။ ကျေးလက်ဒေသနှင့် မြို့ပြ ဒေသများကို နှိုင်းယှဉ်ပါက ထုတ်ပြန်ကြေညာမှုမရှိသည့်နှုန်းသည် ကျေးလက်ဒေသများတွင် ပိုမိုများပြားခဲ့သည်ကို တွေ့ခဲ့ရသည်။ စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သောနေရာများ၏ ၈၂% တွင် သက်ကြီးရွယ်အိုများနှင့် မသန်စွမ်းသူများလွယ်ကူစွာလာရောက်ကြည့်ရှုနိုင်စေရန် ခင်းကျင်းထားသည်ကို တွေ့ခဲ့ရသည်။ စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့်နေရာများ၏ ၈၉% တွင် တာဝန်ရှိသူများက အကူအညီလိုအပ်သူ များကို အကူအညီပေးခဲ့ကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။

ခြိမ်းခြောက်မှုနှင့် ဝင်ရောက်နှောင့်ယှက်မှု

လုံခြုံမှုရှိသော ပတ်ဝန်းကျင်အနေအထားသည် မဲဆန္ဒရှင်များလာရောက်ကြည့်ရှုမှုနှုန်း အနည်းအများအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိစေသော အရေးကြီးသည့်အချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ PACE စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့် နေရာများအားလုံးနီးပါးတွင် မည်သည့်ခြိမ်းခြောက်မှု သို့မဟုတ် မသက်ဆိုင်သူများ၏ နှောင့်ယှက်မှုမျိုးကိုမျှ မမြင်တွေ့ခဲ့ရပေ။ စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့်နေရာများ၏ ၉၈% တွင် မဲဆန္ဒရှင်များကို ခြိမ်းခြောက်မှု မတွေ့ခဲ့ရချေ။ စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့်နေရာများ၏ ၉၉% တွင် ရွေးကောက်ပွဲလုပ်ငန်းစဉ်၌ မသက်ဆိုင်သူများ၏ မည်သည့်နှောင့်ယှက်မှုကိုမျှ မတွေ့ခဲ့ရချေ။ PACE စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့် နေရာများ၏ ၉၂% တွင် တာဝန်ရှိသူများအားလုံးသည် မဲဆန္ဒရှင်အားလုံးအား တန်းတူညီမျှပင် အကူအညီပေးခဲ့ကြသည်။

မဲဆန္ဒရှင်သက်သေခံလတ်မှတ်များပေးဝေခြင်း

မဲဆန္ဒရှင်များကို မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းရှိ ၎င်းတို့၏အမည်များကိုအတည်ပြုရာ၌အထောက်အကူဖြစ်စေရန်နှင့် သက်ဆိုင်ရာမဲရုံများကို မဲဆန္ဒရှင်အားအသိပေးရန် ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်သည် မဲဆန္ဒရှင်သက်သေခံလတ်မှတ်များအား ၂၀၁၅ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁ ရက်မှ ၇ ရက်နေ့အထိ ပေးဝေသွားမည်ဖြစ် ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ ၂၀၁၀ ပြည့်ရွေးကောက်ပွဲများတွင် အလားတူစနစ်ကို ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ စလစ်များကို ရွေးကောက်ပွဲနေ့၌ မဲဆန္ဒရှင်မည်သူမည်ဝါဖြစ်ကြောင်း အတည်ပြုရန်နှင့် ရွေးကောက်ပွဲတာဝန်ရှိသူများကို မဲဆန္ဒရှင်၏အမည်အား စာရင်းတွင်တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေးရာ၌ အထောက်အကူဖြစ်စေရန် အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။

PACE သည် ထိုလုပ်ငန်းစဉ်အား စောင့်ကြည့်လေ့လာရန်  စောင့်ကြည့်လေ့လာသူ ၁၂၆ ဦးကို သက်ဆိုင်ရာမြို့နယ်များသို့ တာဝန်ပေးစေလွှတ်ခဲ့သည်။ မဲဆန္ဒရှင်များ၊ ပါတီအဖွဲ့ဝင်များ၊ ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲအဖွဲ့ဝင်များနှင့် ဒေသဆိုင်ရာအာဏာပိုင်များအပါအဝင် သက်ဆိုင်ရာပုဂ္ဂိုလ်များကို ပေးဝေခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်နှင့်ပတ်သက်၍ တွေ့ဆုံမေးမြန်းရန် စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများအား မြို့ပြနှင့်ကျေးလက်ဒေသများအားလုံးသို့ သွားရောက်ရန် ညွှန်ကြားခဲ့သည်။

တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုများအတွင်း သက်ဆိုင်ရာပုဂ္ဂိုလ်များအား မဲဆန္ဒရှင်သက်သေခံလက်မှတ်များကို မည်သို့မည်ပုံပေးဝေခဲ့သည်ဆိုခြင်းကို မေးမြန်းခဲ့သည်။ ဖြေကြားသူများ၏အဆိုအရ စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့်နေရာများ၏ ၆၉% တွင် မဲဆန္ဒရှင်များအား ဒေသ ဆိုင်ရာကော်မရှင်ရုံးများတွင်လာရောက်ယူကြရန် ခေါ်ယူခဲ့ပါသည်။ ၃၃% တွင်  အိမ်တိုင်ရာရောက်လိုက်လံဝေငှခဲ့ ပြီး၊ ၂၉ % တွင် ဆယ်အိမ်မှူး၊ ရာအိမ်မှုများထံမှတစ်ဆင့် ပေးဝေခဲ့သည်။ မြို့ပြနှင့်ကျေးလက်ဒေသများအကြား သိသာစွာ ကွဲပြားမှုများရှိခဲ့သည်။ ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံးများ၌ ပေးဝေမှုသည် ကျေးလက်ဒေသများတွင်ထက် မြို့ပြဒေသများတွင် ပိုမိုခဲ့ကြောင်းတွေ့ရသည်။ ဆယ်အိမ်မှူး၊ ရာအိမ်မှူးများမှတစ်ဆင့်ပေးဝေခြင်းများသည် မြို့ပြဒေသများတွင် ထက် ကျေးလက်ဒေသများတွင် ပိုမိုကျင့်သုံးခဲ့သည်။ မြို့ပြတွင်နေထိုင်ကြသူများက ဝေငှခြင်းမရှိခဲ့ဟု ပြောဆိုတတ်ကြကာ၊ ကျေးလက်တွင်နေထိုင်ကြသူများက မည်သို့မည်ပုံဝေငှခဲ့သည်ဆိုခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ သိရှိခဲ့ခြင်းမရှိဟု ဆိုတတ်ကြသည်။

ပေးဝေခြင်း၏အတိုင်းအတာကိုပြောရလျှင် ဒေသများ၏ ၆၄% တွင် လူတိုင်းအားပေးဝေသည်ဟု ဆိုကြပါသည်။ ဝေငှခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့်နေရာများ၏ ၇၃% ၌ မည်သည့်မကျေနပ်ချက်ကိုမျှ ကြားသိရခြင်းမရှိခဲ့ဘဲ စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့်နေရာများ၏ ၁၈% တွင် လုံးဝမရရှိခဲ့ကြောင်း မကျေမနပ်ပြောသည်ကို ကြားသိခဲ့ရသည်။ ဒေသများ၏ အခြားသော ၁၂% ၌ လက်မှတ်ရရှိရန် ခက်ခဲကြောင်းမကျေနပ်ချက်များကို အထူးသဖြင့်မြို့ပြဒေသ တွင် ကြားသိခဲ့ရသည်။ ဒေသများ၏ ၅% တွင် လူမှားပေးသည်ဟု မကျေမနပ်ပြောဆိုမှုများကို ကြားသိခဲ့ရသည်။

လတ်တလောပြီးစီးခဲ့သည့် မြန်မာနိုင်ငံရွေးကောက်ပွဲများတွင် ကြိုတင်မဲပေးခြင်းသည် ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်စဉ်ရှိ ပြည်သူများသံသယအဖြစ်ဆုံး ကိစ္စတစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် ကြိုတင်မဲဆန္ဒရှင်များစာရင်း၊ မဲဆန္ဒနယ်ပြင်ပ ကြိုတင်မဲပေးခြင်းများနှင့် ဒေသဆိုင်ရာအာဏာပိုင်များ သို့မဟုတ် တာဝန်ရှိသူများ၏ ကြိုတင်မဲဆန္ဒရှင်များအပေါ် အလွန်အမင်းသြဇာလွှမ်းမိုးခြင်းများမှာ စိုးရိမ်စရာအဖြစ်အများဆုံးအဖြစ် ဖော်ပြကြသည်။

ပြီးခဲ့သည့်ရွေးကောက်ပွဲများ၌ ကြိုတင်မဲပေးခြင်းကို လွတ်လပ်သည့်စောင့်ကြည့်လေ့လာမှုများကို ခွင့်မပြုခဲ့ချေ။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ဒေသဆိုင်ရာကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲများက အုပ်ချုပ်စီမံသည့် မဲဆန္ဒနယ်အတွင်းကြိုတင်မဲပေးခြင်းကို စောင့်ကြည့်လေ့လာရန် အသိအမှတ်ပြုခြင်းခံရသည့် ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာသူများအား ခွင့်ပြုသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ကြေညာခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် အသိအမှတ်ပြုစောင့်ကြည့်လေ့လာသူများကို လုပ်ငန်းများ၊ ပညာရေးဌာနများ၊ နိုင်ငံရပ်ခြားရှိ မြန်မာသံရုံးများ သို့မဟုတ် စစ်တပ်နယ်မြေများကဲ့သို့သော မဲဆန္ဒနယ်တစ်ခုပြင်ပတွင်ကျင်းပသည့် ကြိုတင်မဲဆန္ဒပေးခြင်းအား လေ့လာခွင့်မပြုပေ။

အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်နေ့၌ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်သည် မဲဆန္ဒနယ်တွင်း ကြိုတင်မဲပေးခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်ကို အောက်တိုဘာလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် စတင်သွားနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ညွှန်ကြားချက်တစ်စောင်ထုတ်ခဲ့ရာ ယင်းသည် နိုဝင်ဘာလ ၆ ရက်နေ့တွင် ကြိုတင်မဲပေးခြင်းစတင်မည်ဟု ဖော်ပြထားသည့် အများပြည်သူအားထုတ်ဝေထားသည့် ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်၏ သင်တန်းလက်စွဲများနှင့် ရှေ့နောက်ကွဲပြားလျက်ရှိခဲ့သည်။ လက်တွေ့တွင်မူ မဲဆန္ဒနယ်တွင်း ကြိုတင်မဲပေးခြင်းများကို နိုင်ငံတစ်ဝန်းရှိမြို့နယ်များ၌ အချိန်အမျိုးမျိုးကွဲပြားလျက် စတင်ခဲ့သည်။ ယင်းလုပ်ငန်းစဉ် အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်မှုကို စောင့်ကြည့်လေ့လာရန် PACE ၏စောင့်ကြည့်လေ့လာသူ ၁၂၆ ဦးတို့သည် နိုဝင်ဘာလ ၆ ရက်နှင့် ၇ ရက် နေ့များ၌ မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းရှိ မြို့နယ်များရှိ မဲဆန္ဒနယ်တွင်းကြိုတင်မဲပေးမှုများကို စောင့်ကြည့်အကဲခတ်ခဲ့သည်။ (နောက်ဆက်တွဲ ၁ တွင်ကြည့်ရန်)

သွားရောက်ခဲ့သည့်ဒေသများအားလုံး၌ PACE သည် ကြိုတင်မဲပေးမှုများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့်ရရှိခဲ့သည်။ ပါတီနှင့် ကိုယ်စားလှယ် လောင်းများ၏ကိုယ်စားလှယ်များသည် ထိုဒေသများ၏ ၉၆% တွင် လုပ်ငန်းစဉ်ကိုစောင့်ကြည့်ရန် ရှိနေခဲ့ကြသည်။ ဥပဒေအရ မဲဆန္ဒနယ်တွင်း ကြိုတင်မဲပေးခြင်းများကို ဒေသမျိုးစုံ၌ ကျင်းပခဲ့သည်။ PACE က တိုက်ရိုက်စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့် ရပ်ကွက်/ကျေးရွာအုပ်စုများ အနက် ကြိုတင်မဲပေးခြင်း၏ ၇၈% ကို ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံး၌ ပြုလုပ်ခဲ့ကာ၊ ၅၀% ကို မဲဆန္ဒရှင်များ၏ အိမ်တွင်လည်းကောင်း၊ ၁၁% ကို အဖွဲ့အစည်းများတွင်လည်းကောင်း၊ ၅% ကို အစိုးရဌာနများတွင်လည်းကောင်း၊ ၅% ကို အကျဉ်းထောင်များတွင်လည်းကောင်း နှင့် ၃% ကို အခြားအမျိုးအစားနေရာများ၌လည်းကောင်း ကျင်းပခဲ့သည်။

PACE သည် မည်သို့သောသူများက ဒေသတစ်ခုချင်းစီ၌ ကြိုတင်မဲပေးခဲ့ကြသည်ဆိုခြင်းကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည်။ အသက်အရွယ်ကြီးရင့်သူများနှင့် မသန်စွမ်းသူများသည် လေ့လာခဲ့သည့်နေရာများ၏ ၇၅% တွင် ကြိုတင်မဲပေးခဲ့ကြသည်။ ပြည်သူ့ဝန်ထမ်းများသည် လေ့လာခဲ့သည့်နေရာများ၏ ၆၃% တွင် ကြိုတင်မဲပေးခြင်းတွင် ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။ ရွေးကောက်ပွဲတာဝန်ရှိသူများသည် လေ့လာခဲ့သည့်နေရာများ၏ ၆၀% တွင် ကြိုတင်မဲပေးခဲ့ကြသည်။ လေ့လာခဲ့သည့်နေရာများ၏ ၅၀% တွင် နာမကျန်းသူများက ကြိုတင်မဲပေးခဲ့ ကြသည်။ လေ့လာခဲ့သည့်ဒေသများအားလုံးရှိ ၉ % တွင် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာမဲဆန္ဒရှင်များ၏ မဲဆန္ဒနယ်တွင်း ကြိုတင်မဲပေးခြင်းကိုသာ လေ့လာခွင့်ရခဲ့ပြီး၊ အကျဉ်းသားများမှာမူ လေ့လာခဲ့သည့်ဒေသများအားလုံး၏ ၉ % ၌သာ ကြိုတင်မဲပေးခဲ့သည်။

PACE စောင့်ကြည့်လေ့လာသူအများစု (၉၁%) က ကြိုတင်မဲပေးသည့်လုပ်ငန်းစဉ်တွင် မည်သည့်ပြဿနာမျှ မတွေ့ခဲ့ရဟု ဆိုကြသည်။ သို့ရာတွင် ကျေးလက်ဒေသများတွင် အတင်းအဓမ္မကြိုတင်မဲပေးခိုင်းခြင်း၊ မဲဆန္ဒရှင် အ ယောင်ဆောင်ခြင်း၊ မဲလက်မှတ်များ လုံခြုံစွာမသိမ်းဆည်းခြင်းနှင့် ခြိမ်းခြောက်မှုဖြစ်စဉ်များဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်းကို PACE ၏ စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများကတွေ့ရှိခဲ့ပါသည်။ စောင့်ကြည့်လေ့လာထားသည့် ဒေသများ၏ ၉၆% ၌ ပြည်သူများသည် ၎င်းတို့ ကြိုတင်မဲများကို လျှို့ဝှက်စွာပေးနိုင်ခဲ့သည်။

PACE သည် မဲဆန္ဒနယ်ပြင်ပမဲပေးခြင်းများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းမရှိခဲ့သော်လည်း မြို့နယ်အဆင့်မဲရလဒ်စာရင်းပြုစုသည့် နေရာများတွင်တာဝန်ကျသည့် စောင့်ကြည့်လေ့လာသူ ၄၁ ဦးသည် အဆိုပါ မဲဆန္ဒနယ်ပြင်ပ ကြိုတင်မဲလက်မှတ်များရေတွက် မှုကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့ရသည်။ (စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သောမြို့နယ်များစာရင်းကို နောက်ဆက်တွဲ ၁ တွင်ကြည့်ရန်) PACE စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများသည် စောင့်ကြည့်လေ့လာထားသည့် မဲရလဒ်စာရင်းပြုစုသည့်နေရာများအားလုံး၌ မဲဆန္ဒနယ် ပြင်ပကြိုတင်မဲများကို ညနေ ၄ နာရီအမီရရှိခဲ့သည်ဟု အစီရင်ခံခဲ့ကြသည်။ မဲရလဒ်စာရင်းပြုစုသည့်နေရာအများစု၌ စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများအား မဲလက်မှတ်ပေါ်ရှိအမှတ်အသားများကို အတည်ပြုနိုင်စေပြီး ကြိုတင်မဲလက်မှတ်ရေတွက်မှုများကို ပွင့်လင်းမြင်သာစွာ ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။

ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာသူများနှင့် မီဒီယာများ

၂၀၁၅ ခုနှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲများကို မြန်မာနိုင်ငံ၏နိုင်ငံရေးအပြောင်းအလဲအတွက် အရေးပါသည့်အလှည့်အပြောင်းတစ်ခုအဖြစ် ရှုမြင်ကြသည့်အလျောက် ပြည်တွင်းနှင့်နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများသည် ရွေးကောက်ပွဲများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာရန် ပြင်းပြသည့်စိတ်ဝင်စားမှုများ ပြခဲ့ကြသည်။ အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်းများနှင့် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများ၏ ညီညွတ်သော တိုက်တွန်းစည်းရုံးမှုများကြောင့် ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏သမိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာမှု ကို တရားဝင်ခွင့်ပြုပေးခဲ့သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ် ဇွန်လ၌ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် သည် ရွေးကောက်ပွဲလုပ်ငန်းစဉ်များ၏ အခြင်းအရာများအားလုံးကို စောင့်ကြည့်လေ့လာရန် ပြည်တွင်းနှင့်နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများကို ခွင့်ပြုပေးခဲ့သည့် စည်းကမ်းချက်တစ်ရပ်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ရွေးကောက်ပွဲနေ့မတိုင်မီ ပြည်တွင်းနှင့်နိုင်ငံတကာ စောင့်ကြည့်လေ့လာသူ ၁၂၀၀၀ ကျော်ကို ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် သို့မဟုတ် ယင်း၏ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲများက အသိအမှတ်ပြုလွှာများ ထုတ်ပေးခဲ့သည်။ PACE သည် နေပြည်တော်၌ အသိအမှတ်ပြုလက်မှတ်ကို လျှောက်ထားခဲ့ပြီး အသိအမှတ်ပြုကတ်ပြားများကို နေပြည်တော်ရုံးနှင့် ပြည်နယ်/တိုင်းဒေသကြီးရုံးများ၌ ရယူခဲ့သည်။ PACE ၏ စေတနာ့ဝန်ထမ်း ၂၄၉၃ ဦးတို့ကို ကာလတိုစောင့်ကြည့်လေ့လာသူများ၊  ကာလရှည်စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများ များနှင့် အရန် စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများအဖြစ် ရွေးကောက်ပွဲလုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုလုံးအတွက် အသိအမှတ်ပြုခံခဲ့ရသည်။

ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာမှုကို တရားဝင်ခွင့်ပြုပြီး ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်စဉ်ကို လွတ်လပ်သော ပြည်တွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများအား ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် က တံခါးဖွင့်ပေးခဲ့ခြင်းသည် အပေါင်းလက္ခဏာတစ်ရပ်ပင်ဖြစ်ခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် စီမံခန့်ခွဲမှုလုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့် လိုအပ်ချက်များကိုတောင်းဆိုမှုတချို့ကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့အစည်းများ၊ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် နှင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲများအတွက် လုပ်ငန်းစဉ်ရှုပ်ထွေးစေခဲ့သည်။ ဥပမာအားဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာသူများသည် ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီ ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်ကပင် စောင့်ကြည့်လေ့လာသူတစ်ဦးချင်းစီ ဓာတ်ပုံနှင့်လက်မှတ်တို့ကို တင်ပြရန်လိုအပ်သဖြင့် အခက်အခဲများနှင့် ကုန်ကျစရိတ်များပြားသောသွားလာရေးဖြစ်စေခဲ့သည်။

အရေးပါသူများအနက်မှ မြန်မာ့မီဒီယာသည်လည်း ရွေးကောက်ပွဲအကြောင်း သတင်းအချက်အလက်များ မျှဝေရန်နှင့် မဲဆန္ဒရှင်များထံ အသိပေးရန်တို့အတွက် ၂၀၁၅ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ၏ အရေးပါသည့် အခန်းကဏ္ဍတစ်ခုတွင် ရှိခဲ့သည်။ ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီ လအနည်းငယ် ၌ ပုံနှိပ်သတင်းစာများနှင့် ဂျာနယ်များ၊ အွန်လိုင်းဂျာနယ်များ၊ ရေဒီယိုနှင့် တီဗီသတင်းဌာန တစ်ဒါဇင်ကျော်တို့တွင် သတင်းရေးသားထုတ်လွှင့်မှုများ ရှိခဲ့သည်။ သို့ရာတွင်မီဒီယာစောင့်ကြည့်အကဲခတ်ရေး အဖွဲ့များ၏အဆိုအရ နိုင်ငံပိုင် သို့မဟုတ် အစိုးရနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိသော သတင်း မီဒီယာများ နှင့် ပုဂ္ဂလိကပိုင် သတင်းမီဒီယာများ၌ သတင်းရေးသားဖော်ပြမှုများ၏ ကြားနေမှုနှင့်မျှတမှုတို့မှာ မေခွန်းကြီးတစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်။

၂၀၁၅ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့၌ မဲဆန္ဒရှင် ၂၃ သန်းကျော်တို့သည်  ဆန္ဒမဲပေးရန် မဲရုံများသို့ ရောက်ရှိခဲ့ကြသည်။ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်၏အဆိုအရ တရားဝင် ဆန္ဒမဲလာရောက်ပေးသူနှုန်းသည် မှတ်ပုံတင်ထားသည့်မဲဆန္ဒရှင်များ၏ ၆၉% ရှိ ခဲ့သည်။

ရွေးကောက်ပွဲနေ့စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းအားဖြင့် PACE သည် ရလဒ်အပေါ်ယုံကြည်စိတ်ချရမှုဖြစ်စေသည့် ပွင့်လင်းမြင်သာမှု၊ တာဝန်ခံမှုနှင့် ပြည်သူအားလုံးပါဝင်မှုတို့ကို အကဲဖြတ်ရန်ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတစ်ဝန်းရှိ ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်စဉ်များ၏ အရည်အသွေးကို စနစ်တကျအကဲဖြတ်ရန် PACE သည် နိုင်ငံတကာကကျင့်သုံးသည့် နမူနာအခြေပြု စောင့်ကြည့်လေ့လာမှု  နည်းစနစ်ကို ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲ၏ နမူနာအခြေပြုစောင့်ကြည့်လေ့လာရေး တွင် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာ ကိုယ်စားပြုနိင်အောင် ကျပန်းရွေးချယ်တားသည့် မဲရုံစုစုပေါင်း ၄၄၀ ကိုစောင့်ကြည်လေ့လာရန်အတွက် နိုင်ငံသား ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာသူများအား နှစ်ယောက်တစ်တွဲစီ စေလွှတ်တာဝန်ပေးခဲ့သည်။ နမူနာရွေးထုတ်ထားကာ စောင့်ကြည့်လေ့လာမှုပြုလုပ်မည့် မဲရုံများအပြင် နိုင်ငံရေးအရယှဉ်ပြိုင်မှု ပိုမိုပြင်းထန်သောဒေသများနှင့် စောင့်ကြည့်လေ့လာမှုနည်းပါးသောဒေသများ၏ အခြေအနေများကို ခြုံငုံမိစေရန်အတွက် ထပ်တိုး စောင့်ကြည့်လေ့လသူများကိုလည်း စေလွှတ်တာဝန်ပေးခဲ့သည်။ ခြုံ၍ဆိုရလျှင် PACE သည် ရွေးကောက်ပွဲနေ့၌ မဲရုံဖွင့်ခြင်း၊ ပိတ်ခြင်း၊ မဲရေတွက်ခြင်းနှင့် မဲရလဒ်စားရင်းပြုစုခြင်းများကို စောင့်ကြည့်အကဲခတ်ရန် မဲရုံစုစုပေါင်း ၉၅၀ ကျော်တွင် စောင့်ကြည့်လေ့လာသူ ၂၀၀၀ ကျော်ကို စေလွှတ်တာဝန်ပေးခဲ့သည်။

ယေဘုယျအားဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲနေ့သည် အစီအစဉ်တကျနှင့် ငြိမ်းချမ်းစွာပြီးဆုံးခဲ့သည်။ လူဦးရေ ထူထပ်လွန်းသည့် မြို့ပြမဲရုံများ၏ သီးခြားကိစ္စများမှလွဲ၍ PACE ၏ စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများသည် မဲရုံများအတွင်းရှိဖြစ်စဉ်များကို စောင့်ကြည့်လေ့လာနိုင်ခဲ့ကြသည်။ မဲရုံများအားလုံးနီးပါး အချိန်မှန်ဖွင့်ခဲ့ကြပြီး၊ မဲရုံအများစု၌ တာဝန်ရှိသူများသည် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို လိုက်နာခဲ့ကြသည်။ သို့ရာတွင် အချို့သောမဲရုံများ၌ ကြိုတင်မဲလက်မှတ်ပုံးများသည် မဲရုံမဖွင့်မီရောက်ရှိခဲ့ခြင်းမရှိဟု PACE ရွေးကောက်ပွဲ စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများက အစီရင်ခံခဲ့ကြသည်။

ပါတီကိုယ်စားလှယ်များသည် မဲရုံအများစု၌ ရှိနေခဲ့ကြသည်။ မဲရုံများ၏အတွင်းနှင့် အနီးအနား၌ မဲဆန္ဒရှင်များကို ခြိမ်းခြောက်မှုများ မရှိသလောက်ဖြစ်ခဲ့သည်။ သို့ရာတွင် မဲရုံတချို့၌ အခွင့်မရှိသောသူများရှိနေကြောင်း အစီရင်ခံမှုများရှိခဲ့သည်။ မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းတွင်မပါ၍ မဲရုံများမှလူအနည်းငယ်လှည့်ပြန်သွားကြောင်း အစီရင်ခံမှုတချို့ရှိခဲ့သော်လည်း ယင်းကို ကျယ်ပြန့်စွာ စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ သီးခြားဖြစ်စဉ်များ၌ မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းတွင် အမည်မပါသည့် လူအနည်းငယ်ကို မဲထည့်ခွင့်ပြုခဲ့သည်များကိုလည်း PACE က လေ့လာသိရှိခဲ့ရသည်။

မဲရုံပိတ်သိမ်းခြင်းနှင့် မဲရေတွက်ခြင်းများကို စောင့်ကြည့်ရန် စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများနှင့် နိုင်ငံရေးပါတီများအတွက် တံခါးဖွင့်ပေးခဲ့ပြီး၊ မဲရုံအများစု၌ ညွှန်ကြားထားသည့်အတိုင်း ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။ (အထူးသဖြင့် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်  နှင့် ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ မှ) ပါတီကိုယ်စားလှယ်များသည် မဲရုံအများစု၌ ရှိခဲ့ကြသည်။ အချို့နေရာများ၌ ကြိုတင်မဲများကို ညွှန်ကြားထားသည့်အတိုင်း ရေတွက်ခြင်းမရှိခဲ့ဟု PACE စောင့်ကြည့်လေ့ လာသူများက အစီရင်ခံခဲ့သည်။

မဲရုံပိတ်သိမ်းခြင်းနှင့် မဲရေတွက်ခြင်း

PACE သည် မဲရုံပိတ်သိမ်းခြင်းနှင့် မဲရေတွက်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်များကို စည်းကမ်းချက်များနှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့်အညီ ဆောင်ရွက်ခဲ့ခြင်းရှိမရှိ စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည်။ မဲရုံများအားလုံးနီးပါး၌ မဲရုံပိတ်သိမ်းပြီး မဲရေတွက်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်များအား ပါတီကိုယ်စားလှယ်များအား မျက်မြင်သက်သေအနေဖြင့် ကြည့်ရှုခွင့်ပြုခဲ့ကြောင်း တွေ့ရသည်။ မဲရေတွက်ခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်အတွင်း ခြိမ်းခြောက်မှုဖြစ်စဉ် အနည်းအကျဉ်းရှိခဲ့ကြောင်း အစီရင်ခံမှုများရှိခဲ့သည်။

မဲရေတွက်ခြင်းကို မျက်မြင်သက်သေပြုရန် ပါတီကိုယ်စားလှယ်နှင့် စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများရှိနေမှု

မဲရုံများအားလုံးနီးပါးတွင် စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများ၊ ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် မျက်မြင်သက်သေများကို မဲရုံပိတ်ပြီးသည်အထိ မဲရုံအတွင်းတွင် ဆက်လက်ရှိနေခွင့်ပြုခဲ့သည်။ မဲရုံများ၏ ၉၄% ၌ ကြိုတင်မဲလက်မှတ်များကို အခြားမဲလက်မှတ်များမရေတွက်မီ ပထမဆုံးရေတွက်ခဲ့သည်။ မဲရုံများ၏ ၉၈% ၌ စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများက မဲလက်မှတ်များတွင် အမှတ်အသားပြုထားသည်ကို မြင်တွေ့နိုင်စေပြီး မဲရေတွက်ခြင်းများပြုခဲ့ကြသည်။ မဲရုံများ၏ ၉၆% ၌ တာဝန်ရှိသူများသည် ပယ်မဲအဖြစ် ဆုံးဖြတ်ရာတွင် ရှေ့နောက်ညီညွတ်မှုရှိစွာဖြင့် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ မဲရုံများ၏ ၉၄% တွင် ပါတီ သို့မဟုတ် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ၏ မဲရုံကိုယ်စားလှယ်များသည် မဲရေတွက်မှုများ ပြုလုပ်နေစဉ်အတွင်း ရှိနေခဲ့ကြသည်။ ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ၏ကိုယ်စားလှယ်များသည် မဲရုံများ၏ ၈၈% ၌လည်းကောင်း၊ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ၏ ကိုယ်စားလှယ်များသည် ၈၇% ၌လည်းကောင်း၊  ဗမာပါတီများ၏ ကိုယ်စားလှယ်များသည် ၂၆% ၌ လည်းကောင်းနှင့် တိုင်းရင်းသားပါတီများ၏ ကိုယ်စားလှယ်များသည် ၂၈% ၌ လည်းကောင်းရှိခဲ့ကြသည်။ တစ်သီးပုဂ္ဂလကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ၏ ကိုယ်စားလှယ်များသည် မဲရုံများ၏ ၁၁% တွင် ရှိခဲ့ကြသည်။

မဲရေတွက်ခြင်းလုပ်ထုံးလုပ်နည်း

မဲရေတွက်မှုပြီးနောက် မဲလက်မှတ်များနှင့် ပုံစံများကို ချိတ်ပိတ်ထားသည့်အိတ်များအတွင်းထည့်မှုကို မဲရုံများ၏ ၉၉% တွင်တွေ့ရှိခဲ့သည်။ မဲရုံများ၏ ၉၃% ၌ (ပုံစံ ၁၆) ရလဒ်ပုံစံများကို မဲရေတွက်မှုအပြီး ပြည်သူလူထု ကြည့်ရှုရန်အတွက် နံရံတွင်ကပ်ထားခဲ့သည်။ မဲရုံများ၏ ၉၇% ၌ မဲရေတွက်မှုလုပ်ငန်းစဉ်တွင် မည်သည့်ခြိမ်းခြောက်မှု၊ နှောင့်ယှက်မှု သို့မဟုတ် ဝင်ရောက်နှောင့်ယှက်မှုမျှ မရှိခဲ့ပေ။ မဲရုံများ၏ ၇၉% တွင် မဲရေတွက်မှုလုပ်ငန်းစဉ်အတွင်း မည်သည့်ပါတီ သို့မဟုတ် ကိုယ်စားလှယ်လောင်း၏ ကိုယ်စားလှယ်ကမျှ မဲရုံမှူး ထံသို့ စောဒကမတက်ခဲ့ပေ။ ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီကိုယ်စားလှယ်များက မဲရုံများ၏ ၁၇% ၌ လည်းကောင်း၊ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ကိုယ်စားလှယ်များက မဲရုံများ၏ ၁၆% ၌ လည်းကောင်း၊ အခြားသော ဗမာပါတီကိုယ်စားလှယ်များက မဲရုံများ၏ ၅% တွင်လည်းကောင်း၊ တိုင်းရင်းသားပါတီ ကိုယ်စား လှယ်များက မဲရုံများ၏ ၆% တွင်လည်းကောင်းနှင့် တစ်သီးပုဂ္ဂလကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ၏ ကိုယ်စားလှယ်များက မဲရုံများ၏ ၂% တွင်လည်းကောင်း စောဒကတက်ခဲ့ကြသည်။

ရွေးကောက်ပွဲနေ့ နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့ညနေနှင့် နိုဝင်ဘာလ ၉ ရက်နေ့များတွင် PACE စောင့်ကြည့်လေ့လာသူ ၄၁ ဦးသည် မဲရုံများ၏ရလဒ်များနှင့် မဲဆန္ဒနယ်ပြင်ပ ကြိုတင်မဲရလဒ်များ ပြုစုခြင်းကိုစောင့်ကြည့်လေ့လာရန် မြို့နယ်အဆင့် မဲရလဒ်စာရင်းပြုစုသည့်နေရာများသို့ သွားရောက်လေ့လာခဲ့သည်။ (စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သောမြို့နယ်များ၏ စာရင်းကို နောက်ဆက်တွဲ ၁ တွင်ကြည့်ရန်)

ယေဘုယျအားဖြင့် မဲရလဒ်စာရင်းပြုစုခြင်းလုပ်ငန်းစဉ်ကို စောင့်ကြည့်လေ့လာမှုပြုလုပ်နိုင်ရန် တံခါးဖွင့်ပေးခဲ့သည်။ PACE စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများအားလုံးနီးပါး မဲရလဒ်ပြုစုသည့်နေရာများသို့ ဝင်ရောက်လေ့လာခွင့်ရရှိခဲ့ကြသည်။ သို့သော် နေရာအများစုတွင် နည်းဥပဒေများတွင်ညွှန်ကြားထားသည့်အတိုင်း စာရင်းပြုစုရာတွင်အသုံးပြုသည့် မဲရုံတစ်ရုံခြင်း၏မဲရုံရလဒ်ပုံစံများကို တိုက်ရိုက်ကြည့်ရှုခွင့်မရရှိခဲ့ပါ။ ထို့ကြောင့် ကာလရှည်စောင့်ကြည့်လေ့လာသူ အများစုမှာ မှန်ကန်သည့်ရလဒ်များကို မှတ်တမ်းတင်ထားခြင်းရှိမရှိကို အတည်မပြုနိုင်ခဲ့ပေ။ မြို့နယ်အဆင့်ရလဒ်များ (ပုံစံ ၁၉) ကို နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့ စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့် နေရာများ၏ ထက်ဝက်ခန့်တွင် အများပြည်သူသိရှိစေရန် ကပ်ထားခဲ့သည်။ နိုဝင်ဘာလ ၉ ရက်နေ့တွင် စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့် နေရာထက်ဝက်ကျော်တွင် ကပ်ထားခဲ့သည်။

ကိုယ်စားလှယ်လောင်းနှင့် ပါတီကိုယ်စားလှယ်များသည် နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့ စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့် နေရာ၄၁ ခုစလုံးတွင်ရှိခဲ့ကြပြီး နိုဝင်ဘာလ ၉ ရက်နေ့တွင် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းနှင့် ပါတီကိုယ်စားလှယ်များကို ပိုမိုတွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ အများဆုံးတွေ့ရသူများမှာ ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီနှင့် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် မှ ကိုယ်စားလှယ်များဖြစ်ပြီး၊ ဗမာပါတီများနှင့် တိုင်းရင်းသားပါတီများမှ ကိုယ်စားလှယ်များကိုလည်း တွေ့ရသည်။ တစ်သီးပုဂ္ဂလ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ၏် ကိုယ်စားလှယ်များသည် စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့် နေရာများ၏ ငါးပုံတစ်ပုံအောက်လျော့နည်းသည့် နေရာအရေအတွက်တွင်သာ ရှိခဲ့ကြသည်။ ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ၊ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် နှင့် အခြားဗမာပါတီများမှ  ကိုယ်စားလှယ်များသည် လေ့လာခဲ့သည့်နေရာများတွင် စောဒကအတက်ဆုံးသူများ ဖြစ်သည်။

စောင့်ကြည့်လေ့လာထားသည့် နေရာအများစု၌ မဲလက်မှတ်များနှင့် မဲရလဒ်ပုံစံများကဲ့သို့သော အတိမ်းအစောင်းမခံသည့် ပစ္စည်းများကို လုံခြုံစွာသိမ်းဆည်းရန် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ စောင့်ကြည့်လေ့လာသူအများစုက ၎င်းတို့စောင့်ကြည့်လေ့လာသည့် နေရာဒေသများရှိ မဲရလဒ်စာရင်းများ ပြုစုသည့် နေရာများတွင် ဝင်ရောက်နှောင့်ယှက်ခြင်း၊ ခြိမ်းခြောက်ခြင်းနှင့် တိုက်ခိုက်ခြင်းများမရှိခဲ့ကြောင်း အစီရင်ခံခဲ့ကြသည်။

ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးကျင့်ဝတ်ချိုးဖောက်မှုများကို  ကော်မတီများမှ တစ်ဆင့် ဖြေရှင်းခဲ့ကြသည်။ သို့ရာတွင် အငြင်းပွားမှုများကိုဖြေရှင်းပေးမည့် ကျင့်ဝတ်စောင့်ကြည့်ရေးကော်မတီ အပါအဝင် ကော်မတီများ၏အခန်းကဏ္ဍသည် ရွေးကောက်ပွဲအကြိုကာလနှင့် ရွေးကောက်ပွဲကာလအတွင်း အလွန်တက်ကြွသည့်ပုံစံဖြင့် မြင်တွေ့ခဲ့ရခြင်း မရှိချေ။ အနာဂတ်ရွေးကောက်ပွဲများအတွက် ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်သည် တိုင်တန်းမှုများမပြုမီ အငြင်းပွားမှုများကို ဖြေရှင်းရန် ပိုမိုလက်တွေ့ကျသည့် စနစ်တစ်ခုကို အားပေးမြှင့်တင်သင့်ပြီး တိုင်ကြားမှုအတွက်ပေးဆောင်ရသည့် အခကြေးငွေကိုလည်း ပြန်လည်သုံးသပ်သင့်သည်။

မဲဆန္ဒရှင်စာရင်း၊ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းအမည်စာရင်းတင်သွင်းခြင်း၊ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေး စသည်တို့ကဲ့သို့သော လုပ်ငန်းစဉ်အမျိုးမျိုးအတွက် ကန့်ကွက်ချက်များကို သက်ဆိုင်ရာအချိန်ကာလအတွင်း အစီရင်ခံခြင်း သို့မဟုတ် လျှောက်တင်ခြင်းများပြုလုပ်နိုင်သော်လည်း ရွေးကောက် ပွဲရလဒ်အတွက် ကန့်ကွက်ချက်ကို ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်များကြေညာအပြီး ၄၅ ရက်အတွင်း၌သာ ပြုလုပ်နိုင်ပေသည်။ မဲဆန္ဒရှင်များ သို့မဟုတ် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ သို့မဟုတ် ကိုယ်စားလှယ်များအနက် တစ်ဦးဦးမှ  ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်အား ကန့်ကွက်သည့် ကန့်ကွက်လွှာတင်သွင်းခြင်း ခွင့်ပြုထားပြီး၊ ထိုသို့လျှောက်တင်သည့်ဖြစ်စဉ်တစ်ခုအတွက် ကျပ်ငွေ ၅၀၀,၀၀၀ ပေးရန်လိုအပ်သည်။ တိုင်ကြားမှုတစ်ခုချင်းစီအတွက် ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်သည် ယင်း၏ ကော်မရှင်အဖွဲ့ဝင်သုံးဦး သို့မဟုတ် အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးနှင့် လွတ်လပ်သည့် ဥပဒေရေးရာကျွမ်းကျင်သူနှစ်ဦးတို့ဖြင့် ပါဝင်ဖွဲ့စည်းထားသည့် ရွေးကောက်ပွဲခုံရုံးတစ်ခုကို ဖွဲ့မည် ဖြစ်သည်။ ခုံရုံးသည် နေပြည်တော်ရှိ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ရုံး၊ သို့မဟုတ် ပြည်နယ်/တိုင်းဒေသကြီး ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံးများတွင် ကြားနာမှုများကို ပြုမည်ဖြစ်ပြီး ယင်းသို့ကြားနာမှုကို အများပြည်သူလေ့လာနိုင်ရန် ခွင့်ပြုထားသည်။ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ထံသို့ အယူခံလွှာတင်သွင်းခွင့်ရှိပြီး၊ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်၏ ဆုံးဖြတ်ချက်သည် အတည်ဖြစ်ပြီး အပြီးအပြတ် ဖြစ်သည်။

ရွေးကောက်ပွဲအပြီး PACE သည် ရလဒ်များနှင့်ပတ်သက်သည့်တိုင်ကြားမှုများကို လေ့လာခဲ့သည်။ (သို့ရာတွင် PACE သည် တိုင်ကြားမှုများအတွက်ကြားနာခြင်းတစ်ခုခြင်းစီကို အနီးကပ်စောင့်ကြည့်ခဲ့ခြင်းမရှိပါ။) နိုဝင်ဘာလ ၂၃ ရက်နေ့၌ ကျင်းပသော  မြန်မာနိုင်ငံ၏ အခြေအနေတွင် ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုဖြေရှင်းရေးအတွက် နိုင်ငံတကာစံချိန်စံညွှန်းများကို ဆွေးနွေးခဲ့သည့်အလုပ်ရုံအစည်းအဝေးတစ်ခုသို့ လာရောက်လေ့လာရန် PACE အနေဖြင့်ဖိတ်ကြားခြင်းခံခဲ့ရသည်။ တိုင်ကြားမှု စုစုပေါင်း ၄၅  မှုရှိဲ့ပြီး ယခုအစီရင်ခံစာထုတ်ပြန်ချိန်၌ နေပြည်တော်တွင် ကြားနာစစ်ဆေးဆဲဖြစ်သည်။ ခုံရုံးသည် ပြည်သူလူထု ကို ဝင်ရောက်လေ့လာနိုင်ရန် ခွင့်ပြုပေးခဲ့သည်။ ဇန်နဝါရီလ ၁၂ ရက်နေ့၌ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ရုံးတွင် ကြားနာစစ်ဆေးနေခြင်းကို စောင့်ကြည့်လေ့လာရန် PACE လေ့လာစောင့်ကြည့်သူများကို ခွင့်ပြုခဲ့သည်။ ခြုံ၍ဆိုရလျှင် ခုံရုံး၏ကြားနာစစ်ဆေးမှုသည် ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိခဲ့သော်လည်း အမှုတစ်ခုချင်းစီအတွက် နောက်ဆုံးဆုံးဖြတ်ချက်များ၏ ကျိုးကြောင်းညီညွတ်မှုအပေါ် PACE က မှတ်ချက်မပေးနိုင်ပါ။