နိုင်ငံရေးအရ သက်ရောက်မှုနှင့် မဲဆန္ဒနယ်အရေအတွက် နည်းပါးသော်လည်း ၂၀၁၇ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲသည် အမျိုးသားဒီမို ကရေစီအဖွဲ့ချုပ် ပါတီအစိုးရ၏ ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းမှုမူဝါဒကို ဆန်းစစ်သည့် ဖြစ်စဉ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ပါဝင်ပတ်သက် ဆောင်ရွက်ကြသူ များဖြစ်သည့် ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်မှအစပြုပြီး နိုင်ငံသားများအထိ၊ နိုင်ငံရေးပါတီများမှအစပြု ပြီး အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများအထိ အားလုံးက လည်း ဤဖြစ်စဉ်တွင် ကဏ္ဍအလိုက် ထဲထဲဝင်ဝင် ပါဝင်ဆောင်ရွက် ခဲ့ကြသည်ကို တွေ့ရပါသည်။
ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ (People’s Alliance for Credible Elections -PACE) သည် စောင့်ကြည့်လေ့လာသူ ၈၀၀ ဦး အပါ အဝင် အချက်အလက်စင်တာ လုပ်အားပေးများနှင့် ပြည်နယ် /တိုင်းဒေသကြီး ညှိနှိုင်းရေးမှူးများနှင့် ပူးပေါင်းကာ ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်စဉ်၏ အရေးကြီး သည့် အစိတ်အပိုင်းများကို ဇန်နဝါရီလ ၂၆ ရက်မှ ဧပြီလ ၂ ရက်အထိ စောင့်ကြည့် လေ့လာခဲ့ကြ ပါ သည်။ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှု အဖွဲ့ (PACE) အနေဖြင့် မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းနှင့် စာရင်း ပြုစုခြင်းဖြစ်စဉ် ဆိုင်ရာ သဘော ထား စစ်တမ်း၊ မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းကြေညာပြသမှု စောင့်ကြည့် လေ့လာခြင်း၊ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးကာလ စောင့်ကြည့် လေ့လာ ခြင်း၊ မဲဆန္ဒနယ် တွင်း ကြိုတင်မဲပေးမှုကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်း၊
ရွေးကောက်ပွဲနေ့ ဖြစ်စဉ် (မဲရုံဖွင့်လှစ် ခြင်း၊ မဲပေးခြင်း၊ မဲရုံပိတ် ခြင်းနှင့် မဲရေ တွက်ခြင်း)ကို နမူနာရွေးထုတ်စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်း (Sample-based-Observation) တို့နှင့် မြို့နယ်ကော်မရှင် အဖွဲ့ ခွဲရုံးများ တွင်လည်း မဲရလာဒ် စုစည်းသည့်ဖြစ်စဉ် စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်း စသည့်ဖြစ်စဉ်များကို အဓိကထား ဆောင်ရွက်ခဲ့ ပါ သည်။ ထိုစောင့်ကြည့် လေ့လာ မှုများကို မြို့နယ် ၂၂ ခုလုံးတွင် ပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ (PACE) တွင် ပါဝင် ခဲ့သော လုပ်အား ပေးများ၏ စိတ်အားထက်သန်မှုနှင့် ပါဝင်မှုသည် အဖွဲ့၏ အောင်မြင်မှုအတွက်သာမက မြန်မာ့ ဒီမိုကရေစီ အသွင်ကူးပြောင်းရေး အတွက် အရေးကြီးသည့် အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။
မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းကြေညာပြသသည့်ဖြစ်စဉ် စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်း
မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းကြေညာပြသမှု ၈ ရက်တာကာလ (ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်မှ ၁၄ ရက်အတွင်း) ကို စောင့်ကြည့်လေ့လာရန် PACE အဖွဲ့ က ကာလရှည်စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများကို ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမည့်နေရာဒေသများမှ ကျပန်းရွေးချယ် ထားသည့် ရပ်ကွက်နှင့် ကျေး ရွာအုပ်စု ၂၂ ခုသို့စေလွှတ်ခဲ့ပါသည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းတွင် အချက်အလက်များကို လာရောက် ကြည့်ရှုစစ်ဆေးသူ ဦးရေ နည်းပါးပြီး အပြောင်းအလဲပြုလုပ်ရန် လျှောက်လွှာတင်သွင်းသူ အလွန်နည်းပါးသည်ကို တွေ့ရပါသည်။ သို့သော် ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အနေဖြင့် မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းကြေညာပြသမှုကို စောင့်ကြည့်လေ့လာမှု ပြုလုပ်ခွင့်ပေး သည့်အပြင် ပြင်ဆင်ဖြည့်စွက်မှုများပြုလုပ်ရန် လိုအပ်သည့် စာရွက်စာတမ်းများပြည့်စုံအောင် ဆောင်ရွက်ထားသည်ကို တွေ့ရပါ သည်။
မဲဆန္ဒရှင်အသိပညာပေးခြင်း
ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ (People’s Alliance for Credible Elections-PACE ) မှစောင့်ကြည့်လေ့လာသူများ သည် မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းကြေညာပြသရာနေရာများ၏ အနီးတဝှိက်ကိုစောင့်ကြည့်လေ့လာရာတွင် နေရာ အများစု၌ မဲဆန္ဒရှင်အသိ ပညာပေးမှုဆိုင်ရာ ပစ္စည်း များကိုတွေ့ရှိရသည်။ သို့သော်မဲဆန္ဒရှင်အသိပညာပေးခြင်းနှင့် သက်ဆိုင်သော အစည်းအဝေးများနှင့် သင်တန်းများကိုမူ မည်သည့် နေရာတွင်မှ မတွေ့ရချေ။ စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများ အနေဖြင့် မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းကြေညာပြသရာ နေရာအနီးတဝှိက်ကိုသာ စောင့်ကြည့် လေ့လာမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသဖြင့် မဲဆန္ဒရှင် အသိပညာပေး ခြင်းဆိုင်ရာ သင်တန်းများနှင့် အစည်းအဝေးများသည် အခြားနေရာများ တွင် ဆောင်ရွက်ကောင်း ဆောင်ရွက်နေနိုင်ကြခြင်း လည်းဖြစ်နိုင်ပါသည်။
- ကြေညာပြသရာနေရာများ၏ ၈၂% တွင် မဲဆန္ဒရှင် အသိပညာပေးခြင်းဆိုင်ရာ ပစ္စည်းများကိုတွေ့ရှိရပါသည်။
- ကြေညာပြသရာနေရာများ၏ ၇၆% ခန့်တွင် ပိုစတာများနှင့် ကြေညာပြသရာနေရာများ၏ ၂၅% တွင် လက်ကမ်း စာရွက် များကို PACE အဖွဲ့စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများက တွေ့မြင်ခဲ့ပါသည်။ ကြေညာပြသရာနေရာများ၏ ၁၁% တွင် အသံချဲ့စက် များအသုံးပြုပြီး အသိပညာပေးလုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်နေသည်ကိုတွေ့ရပါသည်။ စောင့်ကြည့် လေ့လာခဲ့သည့် ကာလ အတွင်းတွင် မဲဆန္ဒရှင်အသိပညာပေးခြင်းနှင့် ပတ်သက်သည့် မည့်သည့်အစည်းအဝေး များ နှင့် သင်တန်းများ ကို PACE အဖွဲ့ စောင့်ကြည့် လေ့လာသူများက မတွေ့ရှိရပါ။
- ကြေညာပြသရာနေရာများ၏ နေရာထက်ဝက်ကျော် (၅၂%) တွင် မဲဆန္ဒရှင်အသိပညာပေး လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက် နေသူ များကို မတွေ့ရှိရချေ။ ကြေညာပြသရာနေရာများ၏ သုံးပုံတစ်ပုံ (၃၄%) တွင် ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင် အဖွဲ့ ခွဲများက မဲဆန္ဒရှင် အသိပညာပေးလုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်နေသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့ရပြီး နေရာများ၏ ၁၈% တွင် အရပ်ဘက်လူမှုအဖွဲ့ အစည်းများက အသိပညာပေးလုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်နေသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့ရပါ သည်။
မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းကြေညာပြသရာနေရာများ စီမံခန့်ခွဲမှုနှင့် လိုအပ်သည့်ပစ္စည်းများ
ကြေညာပြသရာနေရာများ၏ စီမံခန့်ခွဲမှုဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို နားလည်သိရှိနိုင်ရန်အတွက် နေရာများ၏ အခင်းအကျင်း၊ လိုအပ်သော ပစ္စည်းများရှိ/မရှိ၊ ဖွင့်လှစ်ချိန်၊ မဲဆန္ဒရှင်များဆောင်ရွက်လိုသော ပြောင်းလဲမှုများကို တာဝန်ရှိသူများက လက်ခံပြုမူ ဆောင်ရွက်ရာတွင် ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်၏ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများနှင့် အညီ ဆောင်ရွက်ခြင်းရှိ/မရှိကို PACE အဖွဲ့က စောင့်ကြည့်လေ့လာမှုများပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။
- ကြေညာပြသရာနေရာတော်တော်များများ (၉၅%) သည် သတ်မှတ်ထားသည့်နေ့ (ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်) တွင် စတင် ကြေညာပြသခဲ့ပြီး စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သည့်ကာလ တစ်လျှောက်လုံးတွင်လည်း မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းပြင်ဆင် ဖြည့်စွက် မှုများကို လက်ခံဆောင်ရွက်ပေးသည်ကို တွေ့ရှိရပါသည်။
- ကြေညာပြသရာနေရာအားလုံးတွင် PACE အဖွဲ့က စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့်ရရှိခဲ့ပါသည်။
- ကြေညာပြသရာနေရာ တော်တော်များများ (၉၄%) တွင်လိုအပ်သော ပုံစံများအားလုံးရှိကြပြီး မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းကိုလည်း ကြေညာပြသ ထားသည်ကို တွေ့ရပါသည်။
- ကြေညာပြသရာနေရာများ၏ ၈၁% သည် သက်ကြီးရွယ်အိုများနှင့် မသန်စွမ်းသူများအပါအဝင် မဲဆန္ဒရှင်များအားလုံး အလွယ်တကူ ကြည့်ရှုနိုင်ရန်အတွက် ပြင်ဆင်ခင်းကျင်းထားပါသည်။
- ကြေညာပြသရာနေရာများ၏ ၉၄% တွင်တာဝန်ရှိသူများ ရှိနေကြပြီး အဆိုပါနေရာများ၏ ၉၃% တွင် တာဝန်ရှိသူများက မဲဆန္ဒရှင်များကို တန်းတူညီမျှ ကူညီဆောင်ရွက်ပေးကြပါသည်။
နိုင်ငံရေးပါတီများ၊ အရပ်ဘက်လူမှုအဖွဲ့အစည်းများ ပါဝင်မှု
ကြေညာပြသသည့်နေရာအများစုတွင် မည်သည့်နိုင်ငံရေးပါတီများ၏ တာဝန်ရှိသူများ (သို့) အရပ်ဘက်လူမှုအဖွဲ့အစည်းများ၏ စေတနာ့ဝန်ထမ်းများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာနေစဉ်ကာလအတွင်းတွင် မတွေ့ရှိရချေ။
- ကြေညာပြသရာနေရာများ၏ ၈၆% ခန့်တွင် မည်သည့် နိုင်ငံရေးပါတီ/ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ၏ကိုယ်စားလှယ်များကို PACE အဖွဲ့က တွေ့ရှိခြင်းမရှိပါ။ ကြေညာပြသရာနေရာများ၏ ၉% တွင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီမှ တာဝန်ရှိသူများကို တွေ့ရပြီး ၇% တွင် ပြည်ထောင်စုကြံခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီမှ တာဝန်ရှိသူများကိုတွေ့ရသည်။
- ကြေညာပြသရာနေရာများ၏ ၈၀% ခန့်တွင် မည်သည့်အရပ်ဘက်လူမှုအဖွဲ့အစည်းကိုမျှ PACE အဖွဲ့က တွေ့ရှိခြင်းမရှိပါ။
မဲဆန္ဒရှင်များလာရောက်ကြည့်ရှုမှုနှုန်း နှင့် ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲမှုများပြုလုပ်ရန် တောင်းခံခြင်း
PACE အဖွဲ့က စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သောနေရာများတွင် မဲဆန္ဒရှင်များ လာရောက်ကြည့်ရှုမှုနှုန်း အလွန်နည်းပါးသည်ကို ယေဘုယျ အား ဖြင့်တွေ့ရှိရပါသည်။
- မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းကြေညာပြသရာနေရာများ၏ ၉၁% တွင် လူအနည်းငယ် (၀-၅၀ ဦး) ကသာ ၎င်းတို့၏ အမည်များကို လာရောက် ကြည့်ရှုစစ်ဆေးကြသည်ကို တွေ့ရသည်။
- မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းကြေညာပြသရာနေရာများ၏ ၅၇% တွင်မည်သည့်မဲဆန္ဒရှင်ကမှ ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲမှုများပြုလုပ်ရန် ပုံစံများတင်သွင်းသည်ကို PACE အဖွဲ့အနေဖြင့် မတွေ့ခဲ့ရပါ။ ၃၅% တွင် မဲဆန္ဒရှင်အနည်းငယ် (၁-၁၀ ဦး) ကသာ မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းကို ပြင်ဆင်ပြောင်းလဲမှုများပြုလုပ်ရန် ပုံစံများကိုတင်သွင်းခဲ့ပါသည်။
ခြိမ်းခြောက်ခြင်းနှင့် ဝင်ရောက်နှောင့်ယှက်မှု
လုံခြုံမှုရှိသောပတ်ဝန်းကျင်အနေအထားသည် မဲဆန္ဒရှင်များလာရောက်ကြည့်ရှုမှုနှုန်း အနည်းအများအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိစေသည့် အရေးပါသော အချက်များအနက် တစ်ခုဖြစ်ပါသည်။ PACE အဖွဲ့အနေဖြင့် ကြေညာပြသရာနေရာများနှင့် အနီးတစ်ဝှိက်တွင် တစ်စုံ တစ်ရာ ခြိမ်းခြောက်မှုများ ရှိ/မရှိကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့ပါသည်။ ကြေညာပြသရာနေရာများ၏ အားလုံးနီးပါးတွင် မဲဆန္ဒရှင် များကို ခြိမ်း ခြောက်ခြင်း (သို့) တာဝန်နှင့်မသက်ဆိုင်သူများက ဝင်ရောက်နှောင့်ယှက်မှုများကို PACE အဖွဲ့အနေဖြင့် မတွေ့ရှိပါ။
- ကြေညာပြသရာနေရာများ၏ အားလုံးနီးပါးတွင် မဲဆန္ဒရှင်များကို ခြိမ်းခြောက်မှုများအား PACE အဖွဲ့က မတွေ့ရှိပါ။
- ကြေညာပြသရာနေရာများ၏ အားလုံးနီးပါးတွင် တာဝန်နှင့်မသက်ဆိုင်သူများ၏ ဝင်ရောက်နှောင့်ယှက်မှုများကို PACE အဖွဲ့က မတွေ့ရှိရချေ။
မဲဆန္ဒနယ်တွင်း ကြိုတင်မဲပေးမှုဖြစ်စဉ် စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်း
မဲဆန္ဒနယ်တွင်းကြိုတင်မဲပေးခြင်းဖြစ်စဉ်သည် ရွေးကောက်ပွဲနေ့တွင် မဲရုံများသို့ကိုယ်တိုင်သွားရောက်ကာ မဲပေးခြင်းမပြုနိုင်သည့် မဲဆန္ဒရှင်များအတွက် မဲပေးခွင့်မဆုံးရှုံးစေရန် စီမံထားခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်ဤဖြစ်စဉ်သည် အားလုံးပါဝင်မှုနှင့် ပွင့်လင်း မြင်သာမှု ရှိပြီး မဲဆန္ဒရှင်များအနေဖြင့် ခြိမ်းခြောက်မှု၊ အနှောင့်အယှက်ပေးမှုမရှိပဲ လျို့ဝှက်မဲပေးခွင့်ရှိရန် လိုအပ်ပါသည်။ အခြားတဖက်တွင်လည်း မဲမသမာမှုများကို ကာကွယ်တားဆီးနိုင်သည့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများဖြစ်ရန်နှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်း များအတိုင်း အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ရန်လိုအပ်ပါသည်။
ရွေးကောက်ပွဲနေ့မတိုင်မီ ရက်များအတွင်း မဲဆန္ဒနယ်တွင်းကြိုတင်မဲပေးမှုဖြစ်စဉ်ကို စောင့်ကြည့်လေ့လာနိုင်ရန်အတွက် ကျပန်းရွေး ချယ်ထားသည့် ရပ်ကွက်နှင့်ကျေးရွာအုပ်စု ၂၂ ခုတွင် ကာလရှည်စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများကို တာဝန်ပေးခဲ့သည်။ ကော်မရှင် အဖွဲ့ခွဲများတွင် ကြိုတင်မဲပေးခြင်းဖြစ်စဉ်နှင့် ကြိုတင်မဲလိုက်လံကောက်ယူသည့်ဖြစ်စဉ်နှစ်ခုစလုံး၏ အရည်အသွေးကို ဆန်းစစ် လေ့လာ ခဲ့သည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် ၂၀၁၅ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ၂၀၁၇ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်စဉ်မှာ ပိုမိုပွင့်လင်းလာသည်ကို တွေ့ရပါသည်။ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ကြိုတင်မဲပေးရမည့် အချိန်စာရင်းကို ကြိုတင် ကြေညာခဲ့ပြီး နိုင်ငံတကာ နှင့် ပြည်တွင်းစောင့်ကြည့်လေ့လာသူများအနေဖြင့်လည်း မည်သည့်အတားအဆီးမှ မရှိဘဲ စောင့်ကြည့် လေ့လာခွင့်ရရှိခဲ့ပါသည်။ ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံးများတွင်ကြိုတင်မဲပေးခြင်းဖြစ်စဉ်နှင့် အခြားနေရာတွင်လိုက်လံကောက်ယူသည့် ဖြစ်စဉ် နှစ်မျိုးစလုံးတွင် မဲဆန္ဒရှင်များအနေဖြင့် လျို့ဝှက်မဲပေးခွင့်ရရှိခဲ့ကြပါသည်။ သို့သော်လည်း ကြိုတင်မဲပေးပြီးသူများ၏ အမည် စာရင်းကို သတ်မှတ်ထားသည့် ပုံစံများတွင် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲမှ တာဝန်ရှိသူများက မှတ်တမ်းတင်ခြင်းများ မပြုလုပ်သည့် ဆက်စပ်မှုမရှိသော ထူးခြားဖြစ်ရပ်အချို့ရှိသည်ကို PACE အဖွဲ့အနေဖြင့် တွေ့ရှိရပါသည်။ PACE အဖွဲ့၏ တွေ့ရှိချက်အသေးစိတ်မှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်သည်။
- စောင့်ကြည့်လေ့လာမှုပုံစံနှစ်မျိုးစလုံးကို ကန့်သတ်မှုများမရှိဘဲ စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့်ရခဲ့သည်။
- ကြိုတင်မဲလိုက်လံကောက်ယူသည့်ဖြစ်စဉ်အများစုသည် နေအိမ်များ (၉၃%)၊ အဖွဲ့အစည်းများ (၁၀%)၊ အကျဉ်းထောင်/ အချုပ် ခန်းများ (၅%) နှင့် အစိုးရဌာနများ (၂%) တို့တွင်ဖြစ်ကြသည်။
- ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံးများတွင် အစိုးရဝန်ထမ်းများ (၄၃%)၊ ရွေးကောက်ပွဲတာဝန်ရှိသူများ (၃၂%)၊ သက်ကြီးရွယ်အို/ မသန် စွမ်းသူများ (၂၉%) နှင့် နာမကျန်းသူများ (၁၄%) ကကြိုတင်မဲပေးကြသည်ကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့ပါသည်။
- ကြိုတင်မဲလိုက်လံကောက်ယူသည့်ဖြစ်စဉ်တွင် သက်ကြီးရွယ်အိုများ/မသန်စွမ်းသူ (၉၃%)၊ နာမကျန်းသူများ (၆၂%)၊ ရွေး ကောက်ပွဲတာဝန်ရှိသူများ (၁၀%)၊ အစိုးရဝန်ထမ်းများ (၇%) နှင့် အချုပ်ကျနေသူ (၅%)တို့ မဲပေးသည်ကို စောင့်ကြည့် လေ့လာခဲ့သည်။
- ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံးတွင် ကြိုတင်မဲပေးမှုနှင့် ကြိုတင်မဲလိုက်လံကောက်ယူသည့်ဖြစ်စဉ်နှစ်ခုစလုံး၏ ၉၈% တွင် မဲဆန္ဒရှင်များသည် လျို့ဝှက်ဆန္ဒမဲပေးခွင့်ရရှိသည်။
- ကြိုတင်မဲလိုက်လံကောက်ယူမှုတွင် ဆန္ဒမဲပေးခဲ့သူအားလုံး၏ အမည်များကို ကြိုတင်မဲဆန္ဒစာရင်း ပုံစံ ၁၃ တွင် ရေးသွင်း ခဲ့ သည်။ သို့သော်ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံးများ၏ ၈% တွင် ကြိုတင်ဆန္ဒမဲပေးခဲ့သူများ၏အမည်များကို ပုံစံ ၁၃ တွင်ရေးသွင်း ခြင်း မပြုခဲ့ပါ။
- စောင့်ကြည့်လေ့လာမှု ပုံစံနှစ်မျိုးစလုံးတွင် ကြီးမားသော ပြဿနာများကို မတွေ့ရပါ။
- နိုင်ငံရေးပါတီများ၏ ကိုယ်စားလှယ်များလိုက်ပါကြည့်ရှုမှုသည် ကြိုတင်မဲလိုက်လံကောက်ယူသည့်ဖြစ်စဉ်တွင် (၅၉%) ရှိ သည့်အတွက် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံးများတွင်ကြည့်ရှုမှု (၃၇%) ထက်ပိုများသည်။ ကြိုတင်မဲပေးခြင်းဖြစ်စဉ် တစ်လျောက် လုံးတွင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ ၏ ကြည့်ရှုမှုသည် (၄၀%) ရှိသည့်အတွက် ပြည်ထောင်စုကြံခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုး ရေးပါတီ၏ ကြည့်ရှုမှု (၂၂%) ထက်ပိုများသည်။
- စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သော ရပ်ကွက်နှင့်ကျေးရွာအုပ်စုများ၏ ၃% တွင် အရေးကြီးသောပစ္စည်းများကို ညဖက်တွင် လုံခြုံစွာ သိမ်းဆည်းခြင်းမရှိသည်ကိုတွေ့ရသည်။
- စောင့်ကြည့်လေ့လာခဲ့သော ရပ်ကွက်နှင့်ကျေးရွာအုပ်စုများ၏ ၈၁% တွင် မဲဆန္ဒနယ်တွင်းကြိုတင်မဲပေးသည့်ဖြစ်စဉ်ကို သတ်မှတ်ထားသည့်အတိုင်း မတ်လ ၂၂ ရက်တွင် စတင်ခဲ့သည်ကိုတွေ့ရသည်။ နေရာများ၏ ၁၃% တွင်မူ ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းမီ ရက်အနည်းငယ်အလိုမှသာ ကြိုတင်မဲပေးခြင်းကို ခွင့်ပြုခဲ့ပါသည်။ ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီးအတွင်းရှိ စောင့်ကြည့်လေ့လာရန် ရွေးချယ်ထားသည့် ရပ်ကွက် ၂ နေရာတွင် ကြိုတင်မဲပေးခြင်းကို လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်းမရှိပါ။
ရွေးကောက်ပွဲနေ့ဖြစ်စဉ် စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်း (နမူနာရွေးထုတ်စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်း)
ရွေးကောက်ပွဲနေ့တွင် PACE အဖွဲ့က ကာလတိုစောင့်ကြည့်လေ့လာသူ ၅၉၅ ဦးကို တိုင်းဒေသကြီး/ပြည်နယ် ၈ ခုရှိ မြို့နယ် ၂၂ ခု သို့စေလွှတ်ကာ ရွေးကောက်ပွဲနေ့ဖြစ်စဉ် စောင့်ကြည့်လေ့လာမှုများပြုလုပ်ခဲ့ပါသည်။ ထို့အပြင် ကာလရှည်စောင့်ကြည့်လေ့လာသူ ၂၂ ဦး ကိုလည်း မြို့နယ် ၂၂ ခုရှိ ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံးများသို့စေလွှတ်ပြီး မဲရလာဒ်ပြုစုခြင်းဖြစ်စဉ်ကို စောင့်ကြည့်လေ့လာမှု များ ပြုလုပ်စေခဲ့ပါသည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲနေ့မှာ တည်ငြိမ်ပြီး စီမံခန့်ခွဲမှုလည်းကောင်းမွန် သည်ကိုတွေ့ရပါသည်။
မဲရုံဖွင့်လှစ်ခြင်းနှင့် ပြင်ဆင်ခြင်းဖြစ်စဉ်မှာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိပြီး၊ မဲရုံအားလုံးနီးပါးမှာ ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်၏ ညွှန်ကြားချက်နှင့် လမ်းညွှန်ချက်များအတိုင်းဆောင်ရွက်ကြပါသည်။ မဲရုံအနည်းငယ်၌သာ အရေးကြီးသည့်ပစ္စည်းများ မရှိသည် ကို တွေ့ရပြီး အခြားသူကိုယ်စားမဲပေးမှုများကို တွေ့ရပါသည်။ မဲရုံအားလုံးနည်းပါးက မဲပေးခြင်းကို နောက်အကျဆုံး နံနက် ၆း၃၀ နာရီ တွင် စတင်နိုင်ခဲ့ကြပြီး အနည်းငယ်ကသာ ယင်းအချိန်ထက်နောက်ကျပြီးမှ စတင်နိုင်သည်ကိုတွေ့ရပါသည်။
မဲပေးခြင်းဖြစ်စဉ်မှာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိပြီး ပြည်တွင်းရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာသူများနှင့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ၏ ကိုယ်စားလှယ်များအားလုံးအနေဖြင့် စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့်ရရှိခဲ့ကြသည့်အပြင် မဲဆန္ဒရှင်များအားလုံး မည်သည့် ခြိမ်းခြောက် နှောင့်ယှက်မှုများမရှိဘဲ မဲပေးခွင့်ရရှိကြပါသည်။ သို့သော်လည်း မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းတွင် အမည်မပါဝင်သောကြောင့် မဲပေး ခွင့်မရရှိခဲ့ သည့် ဆက်စပ်မှုမရှိသည့် သီးခြားဖြစ်ရပ်အချို့ကို တွေ့ရှိခဲ့ရပြီး အဆိုပါဖြစ်ရပ်တို့က ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်စဉ်၏ အားလုံးပါဝင်ခွင့်ကို အားနည်းစေခဲ့ပါသည်။
မဲရုံပိတ်ခြင်းနှင့် မဲရေတွက်ခြင်းဖြစ်စဉ်တို့သည်လည်း ၂၀၁၅ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ပိုမို ပွင့်လင်းလာသည် ကို တွေ့ရပါသည်။ ယခု ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲရုံများ၌ မဲရလာဒ်များ ကြေညာထားမှု ပိုမိုများလာသည့်အပြင် ပယ်မဲများ ဆုံးဖြတ်ရာတွင်လည်း ရှေ့နောက်ညီညွတ်မှု ပိုကောင်းလာသည်ကိုတွေ့ရသည်။
မဲရုံအပြင်အဆင်
ရွေးကောက်နေ့ဖြစ်စဉ်တစ်ခုလုံးကို အရည်အသွေးကို သုံးသပ်ရန်အတွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများအနေဖြင့် မဲပေးခြင်းဖြစ်စဉ် မစတင်မီ ကတည်းက မဲရုံပြင်ဆင်ခင်းကျင်းခြင်းဖြစ်စဉ်ကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့်ရရှိရန် အလွန်အရေးကြီးပါသည်။ ထို့ကြောင့် PACE အဖွဲ့က ၎င်း၏ ကာလတိုစောင့်ကြည့်လေ့လာသူများကို မဲရုံမဖွင့်လှစ်မီကတည်းက မဲရုံများသို့ စေလွှတ်ခဲ့ပြီး မဲရုံခင်းကျင်း ပြင်ဆင်ခြင်းဖြစ်စဉ်ကို စောင့်ကြည့်လေ့လာမှု ပြုလုပ်စေခဲ့ပါသည်။ သို့သော် မဲရုံမှူးလက်စွဲတွင် မဲရုံခင်ကျင်းပြင်ဆင်ခြင်းဖြစ်စဉ် စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ တိကျသောညွှန်ကြားချက်မရှိဘဲ မဲပေးမှုဖြစ်စဉ် မစတင်မီ မဲပုံးအလွတ်များကို အများ ပြည်သူ ကို ပြသရမည်ဟုသာညွှန်ကြားထားပါသည်။ ကော်မရှင်မှ တိကျသောညွှန်ကြားချက်မရှိ သော်လည်း ရွေးကောက်ပွဲနေ့တွင် PACE အဖွဲ့စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများသည် မဲရုံခင်းကျင်းပြင်ဆင်ခြင်းဖြစ်စဉ်ကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့်ရရှိပြီး စောင့်ကြည့် လေ့လာခွင့်ပြုခဲ့သည့်အတွက်လည်း မဲရုံတာဝန်ရှိသူများကို ကျေးဇူးတင်ရှိပါသည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် မဲရုံခင်းကျင်းပြင်ဆင်ခြင်း ဖြစ်စဉ် မှာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိပြီး မဲရုံအားလုံး၏ ခင်းကျင်းပြင်ဆင်ထားပုံမှာ သက်ကြီးရွယ်အိုများနှင့် မသန်စွမ်းများ မဲပေး ရန်အတွက် အဆင်ပြေမှုရှိသည်ကိုတွေ့ရပါသည်။
အသေးစိတ်တွေ့ရှိချက်များ
- စောင့်ကြည့်လေ့လာသူ ၉၉% သည် မဲပေးမှုများမစတင်မီ မဲရုံများအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ခွင့်ရရှိခဲ့သည်။ ၂၀၁၅ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် ၂၀၁၇ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲက ပိုမိုပွင့်လင်းသည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။ ( ၂၀၁၅ အထွေ ထွေ ရွေးကောက်ပွဲတွင် စောင့်ကြည့်လေ့လာသူ ၉၄% က မဲရုံဖွင့်လှစ်ခြင်းကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့်ရကြသည်။) အစောပိုင်းတွင် မဲရုံ အတွင်းသို့ ဝင်ရောက်ကာ မဲရုံခင်းကျင်းပြင်ဆင်ခြင်းဖြစ်စဉ်ကို စောင့်ကြည့်လေ့လာမှုများ ပြုလုပ် ခွင့် မရ သည့် အစီရင်ခံမှုအချို့ ရ ရှိသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင်မူ ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲမှ တာဝန်ရှိသူများနှင့် ညှိနှိုင်းဆောင် ရွက်မှု ကြောင့် စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့် ပြန်လည်ရရှိခဲ့ပါသည်။
- မဲရုံ ၈၈% ၏ အဆင်အပြင်အခင်းအကျင်းမှာ သက်ကြီးရွယ်အိုများနှင့် မသန်စွမ်းသူများအပါအဝင် မဲဆန္ဒရှင်အားလုံး အတွက် အဆင်ပြေမှုရှိပါသည်။
- မဲရုံ ၈၈% တွင် မဲရုံအဖွဲ့ဝင် အနည်းဆုံး ၁၀ ဦး ရှိသည်ကိုလည်း တွေ့ရှိရပါသည်။
- မဲရုံ ၉၃% တွင် ကြိုတင်မဲပုံးများ မဲရုံမဖွင့်လှစ်မီကပင် ရောက်ရှိနေပါသည်။
- မဲရုံ ၈၅% တွင် ပုံစံ ၁၃ (မဲဆန္ဒနယ်တွင်းကြိုတင်မဲ စာရင်း) ကို မဲရုံအပြင်ဖက်တွင် ကပ်ထားပါသည်။
- မဲရုံစတင်ဖွင့်လှစ်သည့်အချိန်၌ မဲရုံ ၉၆% တွင် မဲပေးရာတွင် လိုအပ်သည့်ပစ္စည်းများ အဆင်သင့်ရှိနေပြီဖြစ်သော်လည်း မဲရုံ ၃% တွင်မူ မဲရလဒ်စာရင်း (ပုံစံ ၁၆) နှင့် ပယ်မဲစာရင်း (ပုံစံ ၁၇) များမရှိခြင်း၊ မဲရုံ ၁% တွင် မဲဆန္ဒရှင်စာရင်း များမရှိ ခြင်း တို့ကို တွေ့ရပါသည်။ မဲရုံ များ၏ ၁% အောက်တွင် လက်ချောင်းတွင်တို့သည့် မင်အိုးများ မရှိသည်ကို တွေ့ရပါသည်။
- မဲရုံ ၉၂% တွင် မဲပေးမှုများကို နောက်အကျဆုံး နံနက် ၆း၃၀ နာရီတွင် စတင်ခဲ့ကြသော်လည်း မဲရုံ ၈% တွင် အဆိုပါအချိန် ထက် နောက်ကျပြီးမှ မဲပေး မှုများကို စတင်နိုင်ခဲ့ကြပါသည်။
မဲပေးခြင်းဖြစ်စဉ်
မဲပေးခြင်းဖြစ်စဉ်ကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းအားဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲနေ့ဖြစ်စဉ်သည် ဒီမိုကရေစီစံနှုန်းများဖြစ်သည့် အားလုံးပါဝင် ခွင့်၊ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုနှင့် တာဝန်ခံမှု စသည်တို့နှင့် ကိုက်ညီမှု ရှိ/မရှိကို သုံးသပ်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ကိုယ်စား လှယ် လောင်းများ၏ ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့်ပြုခြင်းသည် ရွေးကောက်ပွဲ ဖြစ်စဉ်၏ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုကို မြှင့်တင်ရာရောက်သော်လည်း မဲရုံလုပ်ငန်းနှင့် မသက်ဆိုင်သူများ မဲရုံအတွင်း ရောက်ရှိနေ ခြင်းသည် ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်စဉ်၏ တာဝန်ခံမှုကို အားနည်းစေပါသည်။ အဓိကအားဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲနေ့တွင် မဲဆန္ဒရှင်များအားလုံး မဲပေးခွင့် ရရန်မှာ အလွန်အရေးကြီးပါသည်။ ထို့ကြောင့်လည်း မဲရုံမှူးများအနေဖြင့် မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းရှိ မဲဆန္ဒရှင်အားလုံး လျို့ဝှက်မဲပေးခွင့် ရရန် စီမံခန့်ခွဲရန်လိုအပ်သကဲ့သို့ မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းတွင် အမည်မပါသူများ မဲပေးခြင်းများ မပေါ်ပေါက်စေရန်လည်း စီမံရန် လိုအပ် ပါသည်။ မဲရုံမှူးများ၏ တာဝန်ခံမှုနှင့် တာဝန်ယူမှုကို သုံးသပ်ရန်အတွက် ၎င်းတို့အနေဖြင့် ညွှန်ကြားချက်များနှင့် လုပ်ထုံး လုပ်နည်း များကိုလိုက်နာခြင်း ရှိ/မရှိ နှင့် ရှေ့နောက်ညီညွှတ်မှု ရှိ/မရှိကို စောင့်ကြည့်လေ့လာရန် လိုအပ်သည်။ ယေဘုယျ အားဖြင့် မဲပေးခြင်း ဖြစ်စဉ်မှာ အားလုံးပါဝင်မှု၊ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုနှင့် တာဝန်ခံမှု ရှိသည်ဟု ဆိုနိုင်ပါသည်။ သို့သော်လည်း မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းတွင် အမည် မပါဝင်သဖြင့် မဲပေးခွင့်မရရိဘဲ ပြန်သွားရခြင်းအချို့ရှိသည်ကို မဲရုံအချို့တွင်တွေ့ရှိရပါသည်။
အသေးစိတ်တွေ့ရှိချက်များ
- မဲပေးနေစဉ်ကာလအတွင်း မဲရုံ ၈၆% တွင် ပါတီများနှင့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ၏ ကိုယ်စားလှယ်များသည် ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲနယ် မြေများရှိ မဲရုံများတွင်ရောက်ရှိနေကြသည်။ သို့သော်ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး (၉၄%) က အခြားဒေသများ (၇၉%) များထက် ပို များသည်။ မဲရုံ ၇၉ % တွင် ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီမှ ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် ၇၇ % တွင် အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီမှ ကိုယ်စားလှယ်များသည် မဲပေးနေမှုကို စောင့်ကြည့်နေကြပြီး၊ မဲရုံ ၈ % တွင်အခြား ဗမာပါတီမှ မဲရုံကိုယ်စားလှယ်များ၊ မဲရုံ ၁၉ % တွင် တိုင်းရင်းသားပါတီများမှ မဲရုံကိုယ်စားလှယ်များနှင့် မဲရုံ ၂ % တွင် တစ်သီး ပုဂ္ဂလကိုယ်စား လှယ်လောင်းများ၏ ကိုယ်စားလှယ်များက စောင့်ကြည့်နေကြပါသည်။ ပြည်ထောင်စု ကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုး ရေးပါတီနှင့် အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီတို့မှ မဲရုံကိုယ်စားလှယ်များသည် အခြားဒေသများထက်စာလျှင် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၏ မဲရုံများတွင်ရောက်ရှိနေမှု ပိုမိုများသည်ကိုတွေ့ရပြီး အခြားတိုင်းရင်းသားပါတီများ၏ မဲရုံကိုယ်စားလှယ်များသည် ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး၏ အပြင်ဖက်မဲရုံများတွင် ရောက်ရှိမှု ပိုမိုများသည်ကိုတွေ့ရသည်။
- မဲရုံ ၉၁% တွင် မဲရုံတာဝန်နှင့် မသက်ဆိုင်သူများကို မတွေ့ရဘဲ၊ မဲရုံ ၉ % တွင် မဲရုံတာဝန်နှင့်မသက်ဆိုင်သူ များရှိနေ ကြသည်။
- မဲရုံ ၉၂% တွင် မဲပေးရန်အတွက် အထောက်အထားစာရွက်စာတမ်းဖြစ်သော နိုင်ငံသားစီစစ်ရေးကတ်ပြားနှင့် မဲဆန္ဒရှင် သက် သေခံလက်မှတ်များ ပြသရန် မဲဆန္ဒရှင်များကို တောင်းဆိုသည်ကို တွေ့ရသည်။
- မဲရုံ ၂၅ % တွင် မဲဆန္ဒရှင် ၁၀ ဦးအောက်သည် မဲရုံသို့လာရောက်ခဲ့ကြသော်လည်း မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းတွင် ၎င်းတို့၏ အမည်များ မပါရှိသောကြောင့် မဲပေးခွင့်မရှိဘဲ ပြန်သွားကြရသည်။ ထိုဖြစ်ရပ်သည် ရန်ကုန် (၃၅ %) က အခြားဒေသများ (၁၆%) ထက် ပိုများသည်။ မဲရုံ ၂% တွင် မဲဆန္ဒရှင် ၁၁-၅၀ ဦးသည် မဲဆန္ဒရှင်စာရင်း၌ ၎င်းတို့၏ အမည်များ မပါရှိသော ကြောင့် မဲပေးခွင့်မရဘဲ ပြန်သွားကြရသည်။
- မဲရုံ ၉၄% တွင် မဲဆန္ဒရှင်စာရင်း၌ အမည်ပါသူ မဲဆန္ဒရှင်များ အားလုံး မဲပေးခွင့်ရရှိကြသည်။ သို့သော် မဲရုံ ၅% တွင်မူ မဲဆန္ဒရှင် အရေအတွက်အနည်းငယ်သည် မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းတွင် အမည်ပါသော်လည်း မဲပေးခွင့်မရနိုင်ခဲ့ကြပါ။
- မဲရုံ ၉၇% တွင် မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းတွင် အမည်ပါသောသူများကိုသာ မဲပေးခွင့်ပြုခဲ့သော်လည်း မဲရုံ ၃% တွင် မဲဆန္ဒရှင်စာရင်း တွင် အမည်မပါရှိသူများကို မဲပေးခွင့်ပြုခဲ့သည်။
- မဲရုံ ၉၈% တွင် မဲဆန္ဒရှင်များ လျို့ဝှက်မဲပေးခွင့် ရရှိခဲ့ကြသည်။
- မဲရုံ ၉၈% တွင် မဲရုံနှင့် မဲရုံအနီးဝန်းကျင်တွင် မဲဆန္ဒရှင်များကို ခြိမ်းခြောက်မှု (သို့) အနှောင့်အယှက်ပြုမှုများ မရှိကြောင်း တွေ့ရ သည်။ PACE အဖွဲ့အနေဖြင့် မဲရုံအတွင်းနှင့် အနီးတဝှိက်တွင်သာ စောင့်ကြည့်လေ့လာနိုင်ခဲ့ပြီး အခြားနေရာများ တွင် စောင့်ကြည့်လေ့လာမှုများ မပြုလုပ်နိုင်ခဲ့ပါ။
- မဲရုံအားလုံးနီးပါးတွင် မဲပေးပြီး ထွက်ခွာသွားသည့် မဲဆန္ဒရှင်များ၏ လက်ချောင်းကို မင်တို့သည်ကိုတွေ့ရပါသည်။
- မဲရုံ ၈၀% တွင် မဲရုံအပြင်ဖက်၌ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်များရှိသည်။
- မဲရုံ ၉၇% တွင် မဲပေးခြင်းဖြစ်စဉ်ကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့်အပြည့်အဝရရှိခဲ့သည်။ ၄% အောက်တွင်မူ အကန့်အသတ် အချို့ ဖြင့် စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့်ရရှိခဲ့သည်။
မဲရုံပိတ်ခြင်းနှင့် မဲရေတွက်ခြင်းဖြစ်စဉ်
ရွေးကောက်ပွဲနေ့ဖြစ်စဉ်တစ်ခုလုံးကို အသေအချာလေ့လာသုံးသပ်နိုင်ရန်အတွက် စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများအနေဖြင့် မဲပေးခြင်းဖြစ်စဉ်ပြီးဆုံးပြီးနောက် မဲရုံပိတ်ခြင်းနှင့် မဲရေတွက်ခြင်းဖြစ်စဉ်တို့ကိုလည်း မဲရုံများတွင် ဆက်လက် စောင့်ကြည့် လေ့လာရန် လိုအပ်သည်။ မဲရုံပိတ်ခြင်းနှင့် မဲရေတွက်ခြင်းဖြစ်စဉ်တိိိို့ကို နိုင်ငံသားများ၊ ကိုယ်စား လှယ်လောင်းများ၏ ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများက စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့်မည်မျှရရှိမှုဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲနေ့ဖြစ်စဉ် မည်မျှ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိသည်ကို တိုင်းတာနိုင်ပါသည်။ အခြားတစ်ဖက်တွင်လည်း ပယ်မဲများဆုံးဖြတ်ခြင်း၊ မဲရလာဒ်ထည့်သွင်းခြင်း စသည့်တို့ကိုဆောင်ရွက်ရာတွင် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းနှင့် ညွှန်ကြားချက်များအတိုင်း လိုက်နာမှု ရှိ/မရှိကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်း အားဖြင့်လည်း ရွေးကောက်ပွဲနေ့ ဖြစ်စဉ်၏ တာဝန်ခံမှုကို တိုင်းတာနိုင်ပါသည်။ ရွေးကောက်ပွဲနေ့တွင် PACE အဖွဲ့စောင့်ကြည့် လေ့လာ သူများသည် မဲရုံပိတ်ပြီးနောက် မဲရေတွက်မှုများကို ဆက်လက် စောင့်ကြည့် လေ့လာကာ ရေတွက်ပြီးသည့် မဲလက်မှတ် များကို ထုတ်ပိုးပြီး မြို့နယ်ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံး များသို့ ပို့ဆောင်ပြီးသည်အထိ မဲရုံများတွင် ဆက်လက်တည်ရှိနေခဲ့ကြပါသည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် မဲရုံပိတ်ခြင်းနှင့် မဲရေတွက်ခြင်းဖြစ်စဉ်မှာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိသည်ကိုတွေ့ရပါသည်။ မဲဆန္ဒရှင်များအနေဖြင့် မဲရုံပိတ်ခြင်းနှင့် မဲရေတွက်ခြင်းဖြစ်စဉ်ကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့်ရပြီး မဲရုံမှူးများကလည်း ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်၏ ညွှန်ကြားချက်များနှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများအတိုင်းဆောင်ရွက်ကြသည် ကိုတွေ့ရပါသည်။
အသေးစိတ်တွေ့ရှိချက်များ
- မဲရုံအားလုံးနီးပါးတွင် စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများ၊ မဲရုံကိုယ်စားလှယ်များ၊ မျက်မြင်သက်သေများကို မဲရုံပိတ်ပြီးချိန် နောက်ပိုင်း မဲရေတွက်မှုကို စောင့်ကြည့်လေ့လာနိုင်ရန် မဲရုံအတွင်း ဆက်လက်နေခွင့်ပြုပါသည်။
- မဲရုံ ၈၆ % မဲရုံတွင်လာရောက်ပေးသည့်မဲများ မရေတွက်မီ ကြိုတင်မဲများကို ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်၏ လုပ်ငန်း လမ်းညွှန်နှင့် အညီ ဦးစွာရေတွက်ပါသည်။
- မဲရုံ ၉၇% တွင် မဲများရေတွက်ရာ၌ မဲလက်မှတ်ပေါ်မှ မဲပေးထားသည့် အမှတ်အသားများကို ထင်ရှားစွာမြင်ရပါသည်။
- မဲရုံ ၉၇% တွင် မဲရုံအဖွဲ့ဝင်များက ပယ်မဲများဆုံးဖြတ်ရာတွင် ရှေ့နောက်ညီညွတ်မျှတမှုရှိကြသည်။
- မဲရုံ ၉၁%တွင် မဲများရေတွက်နေစဉ် ပါတီ (သို့) ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ၏ မဲရုံကိုယ်စားလှယ်များ ရှိနေကြသည်။ မဲရုံ ၈၃% တွင် ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီမှ မဲရုံကိုယ်စားလှယ်များနှင့် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ၏ မဲရုံ ကိုယ် စားလှယ်များရှိနေကြပြီး၊ မဲရုံ ၇% တွင် အခြားဗမာပါတီများ၏ မဲရုံကိုယ်စားလှယ်များ၊ ၂၂% တွင် တိုင်းရင်းသား ပါတီများ၏ မဲရုံကိုယ်စားလှယ်များနှင့် ၃% တွင် တစ်သီးပုဂ္ဂလ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ၏ မဲရုံကိုယ်စားလှယ်များက မဲရေတွက်မှုကို စောင့်ကြည့်နေခဲ့ကြသည်။
- မဲရုံ ၉၉% တွင် မဲရေတွက်ပြီးနောက် မဲလက်မှတ်များနှင့် ပုံစံများကို ဆာလာအိတ်များအတွင်းသို့ ထည့်ပြီးချိတ်ပိတ်ခဲ့ပါ သည်။
- မဲရုံ ၉၇% တွင် မဲရေတွက်ပြီးနောက် မဲရလာဒ် ပုံစံ (ပုံစံ ၁၆) ကို အများပြည်သူကြည့်ရှုနိုင်ရန် ကပ်ထားပါသည်။
- မဲရုံ ၉၆% တွင် မဲရေတွက်နေစဉ် ခြိမ်းခြောက်မှုများ၊ နှောင့်ယှက်မှုများ နှင့် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုများကို မတွေ့ရချေ။
- မဲရုံ ၁၀% တွင် နိုင်ငံရေးပါတီ (သို့) မဲရုံကိုယ်စားလှယ်များက မဲရေတွက်မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး မဲရုံတာဝန်ရှိသူများကို စောဒက တက်မှုများ ပြုလုပ်သည်ကို တွေ့ရပါသည်။ မဲရုံ ၇% တွင် ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ၊ ၃% တွင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ၊ ၂ % တွင်တိုင်းရင်းသားပါတီများနှင့် ၁% အောက်တွင် အခြားဗမာပါတီနှင့် တစ်သီးပုဂ္ဂလတို့၏ မဲရုံကိုယ်စားလှယ် များက စောဒကတက်မှုများရှိကြသည်။
မဲရလဒ်များစုစည်းသည့်ဖြစ်စဉ် စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်း
ရွေးကောက်ပွဲနေ့ဖြစ်စဉ်၏ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုနှင့် တာဝန်ခံမှုတို့ကို မဲရလာဒ်များစုစည်းသည့်ဖြစ်စဉ်ကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်း အားဖြင့် သုံးသပ်နိုင်ပါသည်။ မဲရုံများမှ မဲရလာဒ်များကို စုစည်းသည့်ဖြစ်စဉ်ကိုဆောင်ရွက်ရာတွင် သတ်မှတ်ထားသည့် ညွှန်ကြား ချက်များနှင့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းအတိုင်း လိုက်နာ ဆောင်ရွက်မှု ရှိ/မရှိ၊ ယင်းဖြစ်စဉ်ကို အများပြည်သူကြည့်ရှုခွင့် ရရှိခြင်း/မရရှိခြင်း နှင့် မဲရလာဒ်များကို မှန်ကန် စွာထည့် သွင်းခြင်း ရှိ/မရှိ စသည်တို့ကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းအားဖြင့် မဲရလာဒ်စုစည်းသည့် ဖြစ်စဉ်၏ အရေအသွေးကို သိရှိနိုင်ပါသည်။ ဧပြီလ ၁ ရက် တွင် PACE အဖွဲ့သည် မဲရလာဒ် များစုစည်းသည့် ဖြစ်စဉ်ကို စောင့်ကြည့် လေ့လာရန် စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများကို မဲရလာဒ်စုစည်းရာ နေရာများဖြစ်သည့် မြို့နယ်ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံး သို့ နေ့လည် ၃ နာရီ ကတည်းက စတင်စေလွှတ်ခဲ့ပါသည်။
ယေဘုယျအားဖြင့် မဲရလာဒ်များစုစည်းသည့်ဖြစ်စဉ်မှာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုရှိပြီး စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများအားလုံး မည်သည့် ကန့်သတ် ချက်မှ မရှိဘဲ စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့်ရရှိကြပါသည်။ ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲများအနေဖြင့်လည်း သတ်မှတ်ထားသည့် လုပ်ထုံး လုပ်နည်း နှင့် လမ်းညွှန်ချက်များအတိုင်း ဆောင်ရွက်ကြသည်ကိုတွေ့ရပါသည်။ မည်သည့်ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံးတွင် ညနေ ၄ နာရီ ထက်နောက်ကျပြီးမှ ရောက်လာသော ကြိုတင်မဲများကို လက်ခံရရှိခြင်း မရှိကြသည်ကို လေ့လာတွေ့ရှိရပါသည်။
အသေးစိတ်တွေ့ရှိချက်များ
- မြို့နယ်ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံးများအားလုံးတွင် မဲရလာဒ်ပြုစုခြင်းဖြစ်စဉ်ကို အကန့်အသတ်မရှိဘဲ စောင့်ကြည့်လေ့လာနိုင်ခဲ့ပါသည်။
- မြို့နယ်ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံးများအားလုံးတွင် ပါတီနှင့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ၏ ကိုယ်စားလှယ်များ ရှိနေကြပါသည်။ မြို့နယ် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံး ၂၂ ရုံးအနက် ၂၁ ရုံးတွင် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီမှ ကိုယ်စားလှယ်များရှိကြပြီး၊ ၂၀ ရုံးတွင် ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ၊ ၁၀ ရုံးတွင် အခြားဗမာပါတီ၊ ၈ ရုံးတွင် တိုင်းရင်းသားပါတီများနှင့် ၅ ရုံးတွင် တစ်သီးပုဂ္ဂလ တို့၏ ကိုယ်စားလှယ်များရှိနေကြသည်။
- ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံးများသည် ညနေ ၄ နာရီနောက်ပိုင်းမှ ရောက်ရှိလာသော ကြိုတင်မဲများကို လက်ခံခဲ့ကြခြင်းမရှိပါ။
- ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံး ၂၂ ရုံးအနက် ၂၁ ရုံးတွင် ကြိုတင်မဲများရေတွက်ရာတွင် မဲလက်မှတ်ပေါ်မှ မဲပေးထားသည့် အမှတ်အသား များကို မြင်တွေ့ရပါသည်။
- ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံး ၂၂ ရုံးအနက် ၂၀ ရုံးတွင် အရေးကြီးသောပစ္စည်းများဖြစ်သည့် မဲလက်မှတ်များနှင့် ရလာဒ်ပုံစံများကို လုံခြုံ စွာသိမ်းဆည်းထားသည်ကိုတွေ့ရှိရပါသည်။
- မဲရလာဒ်စာရင်းပြုစုသည့်ဖြစ်စဉ်တွင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုများ၊ ခြိမ်းခြောက်မှုများ၊ အကြမ်းဖက်မှုများ မတွေ့ရပါ။
- ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံး ၂၂ ရုံးအနက် ၂၀ ရုံးတွင် ပါတီများမှ စောဒကတက်မှုများမရှိခဲ့ပါ။ ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေး ပါတီက စောဒကတက်မှုများပြုလုပ်သည်ကို ရုံး ၂ ရုံးတွင်တွေ့ရှိပြီး အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီက ရုံး ၁ ရုံးတွင် စောဒကတက်သည်ကိုတွေ့ရသည်။
- ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲရုံး ၂၂ ရုံးအနက် ၁၃ ရုံးတွင် မဲရလာဒ်စာရင်းပြုစုခြင်းကို ဧပြီလ ၁ ရက်တွင်ပြီးဆုံးခဲ့ပါသည်။ ကျန်နေရာ များတွင် မဲရလာဒ်စာရင်း ပြုစုခြင်းကို ဧပြီလ ၂ ရက်တွင် အပြီးသတ်နိုင်ခဲ့ပါသည်။